دریانیوز// شب‌های آخر سال همیشه حال‌وهوای خاصی دارند؛ خیابان‌ها پر از جنب‌وجوش، مغازه‌ها شلوغ و خانه‌ها در تکاپوی تمیزکاری و آماده‌سازی برای نوروز. اما در این میان، شبی است که برای بسیاری از ایرانی‌ها دیگر فقط یادآور شادی و دورهمی نیست؛ شبی که قرار بود با آتش و شعر و خنده، به استقبال بهار برویم، حالا برای خیلی‌ها به کابوسی پر از دلهره و نگرانی تبدیل شده است. چهارشنبه‌سوری، این آیین باستانی که ریشه در فرهنگ و تاریخ ایران دارد، سال‌هاست که از سادگی و آرامش خود فاصله گرفته و با حوادث تلخ، مصدومیت‌ها و حتی مرگ گره خورده است.
از آتش‌بازی ساده تا انفجارهای مرگبار
در گذشته‌های نه‌چندان دور، چهارشنبه‌سوری یک رسم ساده و دل‌نشین بود. خانواده‌ها در حیاط خانه یا کوچه‌ها آتشی روشن می‌کردند، از روی آن می‌پریدند و با زمزمه شعرهایی مثل «زردی من از تو، سرخی تو از من»، آرزوی سلامتی و شادی می‌کردند. این مراسم نه‌تنها خطری نداشت، بلکه فرصتی بود برای دور هم جمع شدن و لذت بردن از لحظات آخر سال. اما از چند دهه پیش، با ورود مواد محترقه صنعتی و خطرناک، همه‌چیز تغییر کرد. ترقه‌ها و نارنجک‌های دست‌ساز که گاهی در خانه‌ها و کارگاه‌های زیرزمینی ساخته می‌شوند، جای آتش‌های کوچک و بی‌خطر را گرفتند. حالا دیگر صدای انفجارهای مهیب، سوختگی‌های شدید و آسیب‌های جبران‌ناپذیر، بخشی از واقعیت این شب شده‌اند.
یکی از دلایل این تغییر، ورود مواد محترقه قاچاق از کشورهایی مثل چین و هند است. این مواد که به صورت غیرقانونی وارد بازار می‌شوند، هیچ نظارتی بر کیفیت و ایمنی آن‌ها نیست. از سوی دیگر، برخی افراد با سودجویی و ساخت وسایل انفجاری خطرناک در خانه، به این بحران دامن زده‌اند. نتیجه این بی‌توجهی‌ها، افزایش چشمگیر حوادثی است که هر سال خانواده‌های زیادی را داغدار می‌کند.
آمارهای نگران‌کننده از یک شب
حوادث مرتبط با چهارشنبه‌سوری در سال‌های اخیر، ابعاد نگران‌کننده‌ای به خود گرفته است. بر اساس گزارش‌های رسمی سازمان اورژانس کشور (منتشرشده توسط خبرگزاری ایسنا، ۲۴ اسفند ۱۴۰۲)، در آخرین چهارشنبه سال ۱۴۰۲، تا غروب روز مراسم، ۱۵ نفر جان خود را از دست دادند و بیش از ۴۳۶۸ نفر دچار مصدومیت شدند. از این تعداد، ۱۵۲ نفر با قطع عضو، ۷۰۰ نفر با آسیب‌های چشمی و ۶۸۱ نفر با سوختگی‌های شدید مواجه شدند. این آمار، در مقایسه با سال پیش از آن، رشدی ۲۲ درصدی را نشان می‌دهد. این ارقام نه‌تنها نشان‌دهنده افزایش مخاطرات این شب هستند، بلکه هشداری جدی برای بازنگری در نحوه برگزاری این آیین به شمار می‌روند.
ریشه‌های یک تحول ناخوشایند
چرا چهارشنبه‌سوری از جشنی خانوادگی به صحنه‌ای پرمخاطره تبدیل شده است؟ یکی از عوامل اصلی، گسترش استفاده از مواد محترقه غیراستاندارد است که اغلب از طریق قاچاق وارد کشور می‌شوند یا به‌صورت غیرقانونی در محیط‌های خانگی تولید می‌گردند. این مواد، به دلیل فقدان نظارت و استانداردهای ایمنی، قدرت تخریب بالایی دارند. از سوی دیگر، کمبود آگاهی عمومی و نبود آموزش کافی درباره ماهیت اصلی این آیین، به‌ویژه در میان نسل جوان، به تشدید این وضعیت دامن زده است. همچنین، فقدان برنامه‌های فرهنگی جایگزین و جذاب، زمینه را برای گرایش به رفتارهای پرخطر فراهم کرده است.
هم‌زمانی چهارشنبه‌سوری با ماه رمضان و شب قدر
امسال چهارشنبه‌سوری با ماه مبارک رمضان و شب قدر هم‌زمان شده است. این هم‌زمانی، مسئولیت ما را برای حفظ شأن و حرمت این ماه مقدس دوچندان می‌کند. ماه رمضان، ماهی است که به عبادت، آرامش و خودسازی اختصاص دارد و شب قدر، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین شب‌های سال و زمانی برای دعا و مناجات است. استفاده از مواد محترقه خطرناک، ایجاد سر و صدای آزاردهنده و به خطر انداختن جان و مال مردم در چنین زمانی، نه‌تنها با روح این آیین باستانی سازگار نیست، بلکه حرمت ماه رمضان و شب قدر را نیز خدشه‌دار می‌کند.
از این رو، برگزاری مراسم چهارشنبه‌سوری باید با رعایت کامل احترام به این ایام و پرهیز از هرگونه رفتار پرخطر انجام شود.
چهارشنبه‌سوری، میراثی که باید حفظ شود
چهارشنبه‌سوری بخشی جدایی‌ناپذیر از فرهنگ و هویت ایرانی است که نباید تحت تأثیر بی‌احتیاطی و مخاطرات امروزی، ارزش و زیبایی خود را از دست بدهد. این آیین، فرصتی برای شادمانی، همبستگی و استقبال از بهار است، نه شبی برای اندوه و از دست دادن. امسال با توجه به هم‌زمانی این مراسم با ماه رمضان و شب قدر، باید بیش از پیش به حفظ شأن این ایام توجه کنیم و از هرگونه رفتار پرخطر که با روح این ماه و آیین کهن ایرانی در تضاد است، پرهیز کنیم. با همکاری نهادهای مسئول، خانواده‌ها و رسانه‌ها، می‌توان این سنت دیرینه را به شکلی امن و معنادار احیا کرد و آن را به‌عنوان میراثی ارزشمند به نسل‌های آینده سپرد.
ثبت دیدگاه