اسباب بازی هایی که روح و جسم کودکان را تسخیر می کنند

دریانیوز // هرمزگان استانی مرزی است که اندک اسباب بازی ها از گمرکات و مبادی قانونی و پس از اخذ تاییدیه لازم از اداره کل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان وارد بازار می شود و بخش زیادی از اسباب بازی ها بصورت قاچاق و غیرقانونی و بدون هیچگونه نظارتی وارد استان شده و در بازار عرضه می‌شود واثرات مخربی نیز بر روح و روان و جسم کودکان و نوجوانان دارد. در این آشفته بازاری که هیچ نظارتی وجود ندارد و فروشندگان اسباب بازی‌های قاچاق فقط به سود خود می اندیشند وهیچ اطلاعی نیز شاید نداشته باشند که این اسباب بازی هایی که تاییدیه های لازم را ندارند، چه اثرات مخربی می تواند بر آینده سازان فردا داشته باشد واقدام به خرید و فروش آنها می‌کنند و کودکان و نوجوانان نیز قربانی اثرات منفی این اسباب بازی های به ظاهر خوش رنگ ولعاب می شوند.

شاید بخشی از خشونت های جوانان امروز نتیجه عروسک ها، اسباب بازی ها، انیمیشن ها و… است که کودکان و نوجوانان در سال های نه چندان دور اثرپذیری داشته اند و امروز در زندگی با مشکل مواجهند و بخوبی نمی‌توانند تصمیم بگیرند و در زندگی شخصی و اجتماعی با چالش‌ها وبحران‌هایی مواجهند. متاسفانه هیچ نهادی هم خود را در این حوزه پاسخگو ومسئول نمی داند و نظارتی در این بخش وجود ندارد. اسباب بازی غذای روح و روان کودک است. بخش مهمی از زندگی کودک را بازی با انواع اسباب‌بازی‌ها تشکیل می‌دهد. انتخاب اسباب‌بازی وقتی با بهره‌گیری از دانش روانشناسی اسباب بازی باشد، مؤثرتر خواهد بود. شاید به نظر برسد که اسباب بازی برای کودک شما به ویژه در سنین نوزادی و خردسالی تنها کارکرد سرگرمی دارد، اما نباید از کارکردهای روانشناسی که هر اسباب بازی در تربیت فرزندتان دارد، غافل باشید.

بازی کردن کودک با یا بدون اسباب بازی، تقویت مهارت‌های فکری و جسمی کودک را توأم می‌سازد. کودک در بیشتر بازی ها از اسباب بازی‌ها بهره می‌گیرد. در کنار جنب و جوش و تحرکی که کودک در هنگام بازی دارد (و شاید بر این اساس گمان اشتباه می‌رود که بازی برای کودک تنها محرک جسم اوست)، ذهن او نیز تقویت می‌شود. در واقع کودک هنگام استفاده از اسباب بازی، فکر و بدن خود را به صورت هماهنگ به کار می‌گیرد و اینجاست که روان‌شناسی اسباب‌بازی اهمیت پیدا می‌کند.نکته‌ی حائز اهمیت این است که متأسفانه برخی تولیدکنندگان تنها به سود فکر می‌کنند و ممکن است دانش روانشناسی اسباب بازی را در راستای اهداف سودجویانه به کار ببرند. مثلا اسباب‌بازی‌هایی را عرضه کنند که تنها جاذبه سطحی و ظاهری دارد یا با کمک تبلیغات فراوان کالاهایی را به فروش برسانند که کودک جذب آن‌ها می‌شود، اما تأثیری در رشد و توانمندسازی او ندارد و حتی ممکن است از نظر روانی آسیب زننده باشد. به همین دلیل، افزایش آگاهی در زمینه‌ی انتخاب اسباب بازی خوب برای خانواده‌ها بسیار ضروری است.

کارشناس فرهنگی اداره کل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان هرمزگان: حتی انیمیشن هائی که کودکان می بینند و خرابکاری را که در انیمیشن ها نشان
می دهد، ناخودآگاه بر ذهن کودکان ونوجوانان اثر می گذارد و ذهن شان الگو می‌گیرد و آن حرکات را تکرار می‌کنند

آگاهی از اصول و قواعد روانشناسی اسباب بازی به شما کمک خواهد کرد اسباب بازی‌هایی مناسب برای فرزند خود تهیه کنید که یاری‌کننده‌ی او در افزایش مهارت، دانش و توانمندی‌ها باشد. روانشناسی اسباب بازی به شما می‌گوید در اکثر مواقع لازم نیست هزینه‌هایی گزاف برای اسباب بازی‌هایی گران قیمت پرداخت کنید تا رسیدگی به کودک خود را به نحو احسن انجام داده باشید، بلکه بهتر است زمانی کافی را صرف آگاهی از روحیات و توانایی‌های کودک خود و شناخت کارکردهای روانشناسی اسباب بازی کنید تا در پرورش عزیزترین موجود زندگی‌تان مثمر ثمر باشید.شرط نخست در مفید بودن یک اسباب بازی آن است که کودک بتواند با آن ارتباط برقرار کند. برای ایجاد این ارتباط باید به ویژگی‌هایی چون سن، جنسیت، توانایی و علایق کودک توجه داشت. این امور در هر کودک متفاوت است و معمولا به صورت تجربی فهمیده می‌شود، اما روانشناسی اسباب بازی نیز تا حد زیادی به ما کمک خواهد کرد.

شاید مهم‌ترین ویژگی اسباب بازی خوب، برانگیختن حس کنجکاوی است. درواقع این ویژگی است که میزان سرگرم‌کننده بودن یک اسباب بازی را درکنار ویژگی‌های ضروری آموزش و افزایش مهارت، روشن می‌سازد.بسیاری از اسباب‌بازی‌های جذاب و پیشرفته‌ی الکترونیکی و رباتیک، برای کودک تنها جنبه‌ی سرگرمی دارند. در بسیاری از موارد، کودک تنها تماشاگر آ‌ن‌هاست و خود در کارکرد آن‌ها هیچ نقشی ایفا نمی‌کند. شاید بسیاری گمان‌کنند که با خرید چنین اسباب بازی های گران قیمتی به فرزند خود توجه و رسیدگی بیشتری کرده‌اند، اما در حقیقت این اسباب بازی ها کمترین تأثیر را در ارضای حس کنجکاوی و خلاقیت فرزند شما دارند. ویژگی اسباب بازی خوب این است که ترجیحا کودک بتواند همه‌ی بخش‌های آن‌را لمس کند، قطعات را از هم جدا کند یا آن را تغییر شکل دهد.

یک ویژگی اسباب‌بازی خوب این است که تا حد امکان در پیوند با زندگی واقعی و روزمره باشد. کودکان والدین خود را می‌بینند که هرروز با اشیایی کارهای روزانه را انجام می‌دهند. اسباب بازی های خوب آن‌هایی هستند که به کودک حس انجام فعالیت‌هایی مشابه والدین را بدهند. ماشین‌ها و خانه‌ها، لوازم خانگی پلاستیکی در اندازه‌های کوچک‌تر، وسایل خیاطی و آشپزی، ابزار و وسایل مکانیکی یا ماکت هر وسیله‌ای که فعالیت یا شغل بزرگسالان را در ذهن کودک تداعی کند، در رشد او مؤثر است.

کاربرد عروسک‌هایی با ظاهر متفاوت از آدم‌هایی که کودک در اطراف خود می‌بیند و اشیایی که در سبک زندگی او جایی ندارند، نوعی از خود بیگانگی به همراه دارد که می‌تواند به شدت آسیب‌زا باشد. بنابراین همان‌گونه که در انتخاب و تدارک خوراک و لباس فرزندتان مراقبت به خرج می‌دهید، ضروری است که در انتخاب اسباب بازی‌های او نیز بسیار ریزبین و نکته‌سنج باشید.پرورش قوای ذهنی کودکان و نوجوانان در همه‌ی ابعاد زندگی‌شان تأثیرگذار است. بسیاری از بازی‌های فکری که با پشتوانه‌ی دانش روانشناسی و علوم تربیتی طراحی می‌شوند، می‌توانند در پروسه‌ی انتخاب اسباب بازی مناسب، گزینه‌ای شایان توجه باشند.اهمیت آگاهی از مشخصات اسباب بازی مناسب در مورد بازی‌های فکری نیز صادق است. بازی‌های فکری پتانسیل فراوانی دارند، بنابراین باید دقت کرد که چه تفکراتی را به ذهن فرزند انتقال می‌دهند. ویژگی اسباب بازی خوب فکری این است که در کنار سرگرمی و جذابیت فراوان، هم تقویت‌بخش قوای فکر، استدلال و منطق کودک باشد و هم ارزش‌هایی نیک را به تفکر او القا کند.

هشدار به والدین در انتخاب اسباب بازی ها
هفته گذشته اداره کل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان هرمزگان نمایشگاهی از دستاوردها و فعالیت های اعضاء و مربیان کانون را به مناسبت هفته دولت در مرکز آفرینش کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در خیابان آیت ا… غفاری بندرعباس افتتاح کرد که بخشی از این نمایشگاه به عروسک های نامناسب و عروسک‌های مناسب و اثرات هرکدام از این دو نوع عروسک پرداخته بود. همچنین عروسک های بومی استان را که ثبت ملی شده اند و عروسک های نمایش های عروسکی را نیز به نمایش گذاشته بودند. جهت آشنایی بیشتر در خصوص لزوم توجه و آگاهی والدین در انتخاب اسباب بازی ها برای فرزندان شان با ناهید پذیرایی کارشناس فرهنگی اداره کل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان هرمزگان نیز گفتگویی داشتیم.

ناهید پذیرایی کارشناس فرهنگی اداره کل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان هرمزگان با بیان اینکه بیشتر اسباب بازی ها وعروسک هایی که در فروشگاه ها عرضه می شود، ممکن است رنگ و شکل ظاهری شان حتی برای والدین در کنار فرزندان شان جذابیت داشته باشند، اظهار داشت : اما والدین نباید هر اسباب بازی و عروسکی که فرزندشان خواست، خریداری کنند وباید به مسائل روانشناختی، فرهنگی و اجتماعی و… آنها نیز توجه داشته باشند.پذیرایی گفت: در خرید اسباب بازی فقط به رنگ وشکل آنها نباید توجه داشت، زیرا در پس پرده این رنگ ها و اشکال و… که جذابیت ظاهری دارند، توسط سازندگان اهدافی تعریف شده است که اثرات آنی وآتی بر کودکان ونوجوانان دارند که برخی از این اثرات مخرب و فرهنگ سوز است وشاید گاهی غیرقابل جبران باشد.

عروسکی که دختری در بغل می گیرد وبا آن بازی می کند ومی خوابد، کودک از آن الگوگیری می کند و ظاهرش را سعی می کند شبیه آن عروسک کند و حرکات عروسک را تقلید می کند و ذهن کودک و نوجوان الگوپذیری بالایی دارد

وی گفت: وقتی عروسکی با چشم سیاه، دهان دوخته شده عمودی ورنگ های تند قرمز ویا عروسکی با لب برگشته وابروی گره خورده توجه کودک را جلب می کند، این عروسک ها ناراحتی و غمگینی، نخندیدن وصحبت نکردن و… را به کودکان و نوجوانان منتقل می کنند وممکن است باعث افسردگی و سرخوردگی آنها شود .کارشناس فرهنگی اداره کل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان هرمزگان افزود: حتی انیمیشن‌هائی که کودکان می بینند و خرابکاری را که در انیمیشن ها نشان می دهد، ناخودآگاه بر ذهن کودکان ونوجوانان اثر می گذارد و ذهن شان الگو می گیرد و آن حرکات را تکرار می کنند. همچنین عروسکی که دختری در بغل می گیرد وبا آن بازی می کند ومی خوابد، کودک از آن الگوگیری می کند و ظاهرش را سعی می کند شبیه آن عروسک کند و حرکات عروسک را تقلید می کند و ذهن کودک و نوجوان الگوپذیری بالایی دارد . پذیرایی به والدین توصیه کرد که حتما با آگاهی کامل نسبت به خرید اسباب بازی و عروسک‌ها اقدام کنند. اگر قلب آویزان شده بر روی یک عروسک می بینند، به آن توجه کنند واگر نوشته‌ای روی آن وجود دارد، بخوانند. گاهی حتی روی لباس ها و… نوشته های فارسی، لاتین و… وجود دارد که برای کودکان و یا دیگران که این نوشته هارا می بینند، خوشایند نیست و مفاهیم نامناسبی دارند. مثلا پشت یک مانتو که نوشته است: «من غمگین هستم»، بر روی کسانی که این نوشته را می بیند، اثرگذار است. وی از طرفی دیگر تاکید کرد: سن کودک و نوجوان ارتباط مستقیمی با نوع اسباب بازی ها دارد. برای سنین کوچک حتما بایستی اسباب بازی نرم باشد، زائده آسیب زا به بدن کودک نداشته باشدو به راحتی کودک باید بتواند آن اسباب بازی را در دست بگیرد وبا آن بازی کند. از خرید اسباب بازی هایی با رنگ های تند بایستی خودداری کرد ورنگ هایی مانند آبی فیروزه ای داشته باشد که آرامش بخش است. رنگ ها بایستی ذهن بچه ها را به آرامش دعوت کند.
کارشناس فرهنگی اداره کل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان هرمزگان گفت: برای بچه هائی که به سن بلوغ نرسیده اند نباید عروسک و اسباب بازی هایی خرید که باعث بلوغ زودرس شود و عروسک هائی که بدنشان برجستگی دارد را نباید خریداری کرد. حتی خانواده ها می توانند برخی عروسک ها را با پارچه وچوب مانند آنچه در برخی نقاط استان از گذشته ساخته می شد، بسازند که هم کودک در کنار مادر است ویاد می گیرد عروسک بسازدو هم کودک خلاقیت داشته باشد و هم خانواده می تواند آنها را به فروش برساند که برخی از انواع عروسک های هرمزگان ثبت ملی هم شده اند.

وی تصریح کرد: همچنین بایستی توجه به فرهنگ ایرانی اسلامی را نیز در خرید اسباب بازی ها مورد توجه قرار داد و والدین باید از خرید اسباب بازی‌های قاچاق که بدون تاییدیه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان وارد کشور می شوند، بدلیل اثرات مخربی که بر روح و روان وجسم فرزندان شان دارند، خودداری کنند. کارشناس فرهنگی اداره کل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان هرمزگان گفت: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان فقط بر ورود اسباب بازی هایی که از طریق مبادی قانونی وارد می‌شوند، نظارت دارند و بخش زیادی از اسباب بازی های قاچاق وبدون کنترل ونظارت وارد ودر سطح بازار توزیع می شود.

البته نیاز است دستگاه های متولی نظارت های فرهنگی و آسیب شناسانه را براین اسباب بازی هایی که بدون تاییدیه ونظارت در بازار توزیع شده وبه فروش می رسند، داشته باشند؛ زیرا این اسباب بازی‌ها بر کودکان ونوجوانان وآینده سازان کشور اثرات جبران ناپذیری ممکن است داشته باشد. حتی نیاز است فروشندگان اسباب بازی ها نیز آموزش‌هایی را ببینند تا بهتر تشخیص دهند که هر اسباب بازی چه اثراتی بر کودکان و نوجوانان دارد

وی گفت: البته نیاز است دستگاه های متولی نظارت های فرهنگی و آسیب شناسانه را براین اسباب بازی هایی که بدون تاییدیه ونظارت در بازار توزیع شده وبه فروش می رسند، داشته باشند؛ زیرا این اسباب بازی ها بر کودکان ونوجوانان وآینده سازان کشور اثرات جبران ناپذیری ممکن است داشته باشد. حتی نیاز است فروشندگان اسباب بازی ها نیز آموزش‌هایی را ببینند تا بهتر تشخیص دهند که هر اسباب بازی چه اثراتی بر کودکان و نوجوانان دارد و در خرید وفروش شان به همه جوانب توجه کنند. کارشناس فرهنگی اداره کل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان هرمزگان گفت: گهگاهی آموزش‌هایی را برای والدین در خصوص توجه به شاخص‌های لازم در زمان خرید اسباب بازی در کانون برگزار می‌کنیم ونیاز است مربیان کانون، مدارس، مهدهای کودک نیز از این شاخص ها اطلاع داشته باشند وبه دانش آموزان و کودکان و نوجوانان آموزش دهند تا در انتخاب اسباب بازی‌ها دقت لازم و بیشتری داشته باشند. والدین بایستی با بایدها ونباید های خرید هر نوع اسباب‌بازی آشنا شده وبه فرزندان شان آموزش دهند. پذیرایی گفت: در حوزه کتاب، خوب عمل کرده ایم و اعضای کانون هرنوع کتابی را خریداری نمی کنند و کتاب های خوب را انتخاب می‌کنند، اما در حوزه اسباب بازی نیاز است بیشتر کار کنیم.