دریانیوز: زباله گردی به عنوان یکی از پدیده‌های شوم در پایتخت اقتصادی کشور علاوه بر افزایش نرخ بیکاری و نوسانات شدید قیمت از ضعف عملکرد سازمان مدیریت پسماند شهری نشات می گیرد چرا که معامله با زباله گردان سبب شکل‌گیری ساختار غیررسمی قدرتمندی شده است.
شرایط رکود تورمی یکی از بحران های اقتصادی است که در حال حاضر اثرات زیان بار خود را در جامعه به ویژه بر معیشت خانوارهای ایرانی گذاشته است.
کندی رشد اقتصاد، نرخ بالای بیکاری، پایین بودن میزان تولید ناخالص داخلی، افزایش قیمت و تورم از جمله مواردی است که سبب می شود تا اقتصاد هر جامعه ای در شرایط رکود تورمی قرار گیرد. این مساله در شرایط افزایش نابرابری های اقتصادی به ویژه از زمان شیوع اپیدمی ویروس کرونا از فصل زمستان سال ۱۳۹۸ تاکنون چهره نه چندان خوشایند خود را در معرض دید همگان قرار داده است.
نوسان شدید قیمت ها و کاهش قدرت خرید مردم سبب شده تا بسیاری از خانوارها از پس مخارج و مایحتاج روزانه خود بر نیایند بنابراین روی آوری به انواع مشاغل کاذب شاید یکی از روزنه هایی است تا بتوانند از این طریق ارتزاق کنند. در سال های اخیر زباله گردی یکی از پدیده های اقتصادی است که در اکثر شهرهای کشور ابتدا توسط کودکان کار انجام می شد؛ کودکانی که از رویاهای شیرین کودکانه خود دست کشیده و برای یافتن لقمه نانی هر چند مختصر و اندک از سحرگاهان تا شامگاه خود را وقف گشت و گذار در میان زباله ها می کردند. علاوه بر کودکان کار در بندرعباس شاهد فعالیت مردان و زنانی هستیم که در خیابان ها و کوچه ها برای سیر کردن شکم خود و خانواده هایشان در میان انواع زباله ها روزگار می گذرانند.
طلای کثیف روزنه امید برای ادامه حیات
پدران و مادرانی که زیر فشارهای اقتصادی و افزایش شدید قیمت ها کمر خم کرده اند گویی جستجوی قوت روزانه از میان زباله‌هایی که طلای کثیف نام گرفته، تنها روزنه امیدشان برای ادامه حیات است. افرادی که کیسه هایی در اندازه های مختلف را در دستان و یا بر روی شانه های خود از این کوچه به آن کوچه در محلات بندرعباس حمل می کنند، تمام روز را به دنبال کارتن، اشیاء، مواد پلاستیکی قابل باز یافت، قوطی‌های آهنی و….. سپری می کنند تا کمی وضعیت معیشت خود را بهبود ببخشند. این افراد کم درآمد و تنگدست برای کسب روزی، گاهی سر خود را تا کمر درون سطل زباله می برند تا با دست های بدون دستکش در میان انواع و اقسام زباله ها، اشیای مورد نظر خود را بیایند و گاهی هم سطل ها را روی زمین وارونه کرده تا جستجوی اشیا برایشان راحت تر شود.
با نگاهی به محل قرارگیری سطل های زباله در کنار خیابان ها و کوچه های سطح شهر بندرعباس قطعاً نظاره گر جولان حیواناتی نظیر موش، گربه، سگ و انواع حشرات موذی خواهیم بود چون این مکان ها منبعی برای تغذیه این دسته از موجودات هستند، حکایت کسب نان به قیمت جان در حقیقت گویای زندگی رنج دیدگانی است که برای لقمه نانی نه تنها سلامتی خود را به خطر انداخته بلکه سلامتی سایر شهروندان را نیز در معرض انواع و اقسام بیماری ها قرار می دهند. این قشر از جامعه برای در امان ماندن از نگاه‌های نه چندان مطلوب مردم سعی می کنند در ساعت کم رفت و آمد و یا حتی در شب ها به فعالیت خود ادامه دهند چرا که گاهی دیدگاه منفی سایر شهروندان برایشان غیرقابل تحمل است.
فقر یکی از عوامل زباله‌گردی
مصطفی سراجی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس در گفتگو با تسنیم با اشاره به اینکه فقر یکی‌از عوامل زباله گردی و افزایش آن است، اظهار داشت: اگر زباله گردی را به صورت مصداقی در شهر بندرعباس مورد بررسی قرار دهیم متوجه می‌شویم که در گذشته این پدیده بیشتر به افراد معتاد و کودکان کار محدود می‌شد. امروزه افزایش زباله گردها به نوعی می تواند ناشی از نامناسب بودن شرایط اقتصادی کشور باشد که در واقع به نوعی ناگزیر هستند برای امرار معاش خود به این سمت روی بیاورند و چه بسا برای بسیاری از آنها سخت و دردناک است که عنوان شغل خود را جمع‌آوری زباله و زباله گردی قرار دهند. مدرس دانشگاه با بیان اینکه در حال حاضر نمی‌توان زباله گردان را در رده سنی خاصی قرار داد و یا محدودیت جنسی قائل شد؛ گفت: می‌توان از همه رده‌های سنی و هر دو جنسیت در این قشر، افرادی را دید که به نظر می‌رسد این موضوع به زنگ خطر بسیار جدی در سطح شهر بندرعباس تبدیل شده است. وی با بیان اینکه بدسرپرستی و بی سرپرستی می‌تواند از عوامل شکل گیری کودکان کار در زمینه زباله گردی باشد، افزود: مهاجرت افراد به شهرهای گران قیمتی نظیر بندرعباس و راندن آنها به سوی حاشیه نشینی شاید نقشی در افزایش زباله گردی در سطح شهر دارد.
سودبالا دلیل دیگر است
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد بندرعباس با بیان اینکه قیمت زباله یا طلای سیاه به تبع تورم و تغییرات زیاد قیمت سایر کالاها افزایش پیدا کرده است، بیان کرد: به دلیل سود زیادی که از این طریق حاصل می‌شود بسیاری از افراد فارغ از جنس و رده سنی به این فعالیت ترغیب می‌شوند تا جایی که برخی از افراد با وسایل نقلیه‌ای نظیر موتور سیکلت و اتومبیل اقدام به جمع آوری زباله می‌کنند. سراجی با بیان اینکه شاید دسترسی آسان به انواع زباله ها یکی از دلایلی است که افراد به زباله گردی تمایل پیدا می کنند، تاکید کرد: اگر مسائل اقتصادی را به نوعی منشا اصلی گرایش افراد به این پدیده بدانیم شاید تنگناهای شغلی، عدم حمایت های خانوادگی و در درجه دیگر اعتیاد می تواند به عنوان بستری برای زباله گردی محسوب شود.
زباله‌گردی ساختارمند شده است
وی با اشاره به تصویب قانون مدیریت پسماند و آیین نامه های اجرایی آن در دهه ۸۰ و مشخصاً در سال ۸۳ اظهار داشت: به نظر می‌رسد در اجرای مفاد این قانون به خوبی عمل نشده و در رسیدن به اهداف قانونگذار در تصویب آن موفق نبوده ایم. مدرس دانشگاه اظهار داشت: موضوع زباله گردی در جامعه دچار ساختار غیر رسمی قدرتمندی شده که به نوعی با ساختار رسمی آن هم مرتبط شده است، چرا که حوزه رسمی بنام مدیریت پسماند تحت مدیریت شهرداری وجود دارد که به پیمانکاران واگذار می‌شود، اما گاهی اوقات برخی پیمانکاران با زباله گردانی که حتی کودکان کار هستند وارد معامله می شوند. سراجی طرح این مدعا که برخی پیمانکاران محلات مشخصی از شهر را در اختیار این افراد قرار می دهند، تشریح کرد: با توجه به اینکه زباله های جمع‌آوری شده پس از فروش به پیمانکاران در اختیار ساختار رسمی قرار داده می شود لذا این مراودات غیر قانونی باعث می شود که زباله گردها به شکل نازیبایی در شهر حضور پیدا کنند.
وی با تاکید بر اینکه پیمانکاران از نظر قانونی نمی توانند کودکان را به کار بگیرند، یاد آور شد: مطابق قانون بکار گیری افراد زیر ۱۵ سال به نوعی جرم انگاری شده است و ممنوعیت دارد لذا چون پیمانکاران اجازه به کار گیری این افراد را ندارند برخی از آنها به صورت غیررسمی وارد مراودات با این افراد می شوند سپس اجازه می دهند زباله ها را جمع آوری و از آنها خریداری می کنند. سراجی با اشاره به ایرادات شیوه گردآوری پسماند در اکثر شهرها گفت: سهولت دسترسی به زباله باعث بروز مشکلاتی نظیر نشت شیرابه و ایجاد انواع آلودگی در اطراف سطل و مخازن زباله می شود که ناشی از مدیریت ناصحیح پسماندهاست چون کسی که زباله ها را جمع آوری می کند هیچ گونه تعهدی در قبال تبعات بعدی آن ندارد. عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی بندرعباس با بیان اینکه زباله گردی پیامدهای اجتماعی -فرهنگی و پیامدهای حقوقی بهمراه دارد، تصریح کرد: متاسفانه امروزه شاهد دخترانی هستیم که گاهی برای تامین معیشت خود و خانواده هایشان به زباله گردی روی می آورند که ناشی از نامناسب بودن شرایط اقتصادی حاکم بر خانواده هاست.
گرایش دختران به زباله گردی مقدمه به خطر افتادن سلامت جامعه
سراجی با تاکید بر اینکه گرایش دختران به زباله گردی می تواند پیامد منفی چه بسا غیرقابل جبرانی را در جامعه داشته باشد، بیان کرد: گرایش دختران به زباله گردی می تواند مقدمه ای برای به خطر افتادن سلامت جسمی آنها و در نتیجه سلامت جامعه باشد. وی با اشاره به تبعات زباله گردی در ادامه حیات جامعه بشری اظهار داشت: با توجه به اینکه نقش دختران در شکل گیری خانواده ها در آینده بسیار مهم است لذا این موضوع نباید مقدمه ای برای به خطر افتادن امنیت آنها باشد، زباله گردی می تواند باعث در معرض خطر قرار دادن این قشر به بیماری‌های جسمی و روحی و زمینه ساز مشکلات جدی‌تری در جامعه باشد. سراجی با اشاره به پیامد حقوقی و اجتماعی زباله گردی گفت: از آنجایی که با افزایش این پدیده شاهد منافی عفت و فحشا در جامعه هستیم بنابراین باید معایب زباله گردی به ویژه در زنان و دختران را در نظر بگیریم چرا که حضور زنان و دختران در هر ساعتی از شبانه روز در اطراف سطل ها و مخازن زباله می‌تواند امنیت آنها را به خطر بیندازد.
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی بندرعباس با اشاره به پیامدهای حقوقی مرتبط با مسائل اقتصادی زباله گردی اظهار داشت: وقتی قشر نیروی کار ساده جامعه به سمت زباله گردی سوق پیدا کند، کارفرمایان و پیمانکاران برای تامین نیروی کار ساده در بخش های مختلف اقتصاد با مشکل کمبود و یا نبود نیروی کار مواجه می شوند که به نوعی رکود اقتصادی را به دنبال خواهد داشت چون به دلیل درآمد بالای زباله گردی این روزها افراد بیشتری به این سمت گرایش پیدا می‌کنند. مدرس دانشگاه با بیان اینکه ایجاد چهره نامناسب از شهر از تبعات فرهنگی و اجتماعی زباله گردی است، تصریح کرد: این چهره نامناسب می تواند تبعات دیگری هم داشته باشد مثلاً ریختن زباله و افزایش زباله گردی در سطح شهر به ویژه ساحل که به منزله چشم بندرعباس است، می تواند یک عامل منفی در جذب توریست باشد.
سراجی با اشاره به راهکارهای مقابله با زباله‌گردی و افزایش آن گفت: به نظر می رسد که ابتدا به ساکن، نیاز به حمایت های قانونگذار از کودکان کار و حمایت های دولت در این زمینه باشیم، حمایت دولت همیشه نیاز به تصویب قانون جدید ندارد بلکه همین قوانین موجود می تواند برای این موضوع مکفی باشد. وی با تاکید بر اینکه قانون مدیریت پسماند تاکنون نتوانسته است به اهداف مورد نظر قانونگذار دست پیدا کند، خاطرنشان کرد: در راستای حمایت‌های دولت از قشری که به صورت کودکان کار به این فعالیت روی آورده‌اند به نظر می‌رسد تغییر در مدیریت پسماند با توجه به معایب مذکور، شاید مفید فایده قرار بگیرد.
مقاله سودمندی بود.به امید رسیدگی و بهره برداری توسط مراجع نظارتی