دریانیوز// استان هرمزگان، به‌عنوان یکی از مناطق استراتژیک و اقتصادی ایران، با وجود دارا بودن منابع عظیم صنعتی، بنادر تجاری، پالایشگاه‌ها، و بنگاه‌های اقتصادی، همچنان با نرخ بالای بیکاری دست‌وپنجه نرم می‌کند. این پارادوکس تلخ، نتیجه عوامل متعددی از جمله عدم مهارت‌آموزی کافی، واگذاری مراکز آموزشی فنی و حرفه ای دولتی به بخش خصوصی و ناتوانی جوانان در پرداخت هزینه‌های آموزش‌های مهارتی در بخش خصوصی است که در نهایت، بسیاری از جوانان را به سوی مشاغل کاذب، قاچاق سوخت و فعالیت‌های غیرقانونی سوق داده و آینده آن‌ها را تباه کرده است.
ظرفیت‌های اقتصادی هرمزگان و نرخ بالای بیکاری
هرمزگان یکی از قطب‌های اقتصادی ایران است که با داشتن بنادر بزرگی مانند بندرعباس، نقش مهمی در تجارت و ترانزیت کالا ایفا می‌کند. وجود پالایشگاه‌های نفت وگاز، صنایع فولاد و آلومینیوم، بنادر و گمرکات و شرکت‌های کشتیرانی و کشتی سازی، این استان را به یکی از مناطق درآمدزای کشور تبدیل کرده است.
با این حال، بسیاری از جوانان هرمزگانی از این ظرفیت‌ها بهره‌ای نبرده‌اند و نرخ بیکاری در این منطقه همچنان بالاست. این وضعیت نه‌تنها باعث سرخوردگی جوانان شده، بلکه تبعات اجتماعی و اقتصادی گسترده‌ای نیز به دنبال داشته است.یکی از دلایل اصلی این مشکل، عدم تطابق مهارت‌های نیروی کار محلی با نیازهای صنایع موجود است. بسیاری از صنایع بزرگ، به بهانه نبود نیروی کار ماهر، اقدام به جذب نیرو از سایر استان‌ها کرده‌اند و این در حالی است که جوانان بومی هرمزگان، به دلیل نبود آموزش‌های مهارتی مناسب، از فرصت‌های شغلی محروم مانده‌اند.
چالش مهارت‌آموزی و واگذاری مراکز آموزشی به بخش خصوصی
یکی از عوامل کلیدی در افزایش نرخ بیکاری در هرمزگان، ضعف در سیستم مهارت‌آموزی است. در سال‌های گذشته، بسیاری از کارگاه‌ها و مراکز دولتی فنی‌وحرفه‌ای که می‌توانستند به‌طور رایگان، مهارت‌های لازم را به جوانان آموزش دهند، به بخش خصوصی واگذار شده‌اند. این واگذاری، اگرچه ممکن است در برخی مناطق به بهبود کیفیت خدمات منجر شده باشد، در هرمزگان نتیجه معکوس داشته است.
جوانان بیکار و خانواده‌های کم‌درآمد در هرمزگان اغلب توانایی پرداخت هزینه‌های بالای دوره‌های آموزشی بخش خصوصی را ندارند. این دوره‌ها که گاهی هزینه‌های قابل‌توجهی دارند، برای بسیاری از افراد محروم از دسترس خارج شده‌اند. در نتیجه، بسیاری از جوانان که می‌توانستند با کسب مهارت‌های فنی به بازار کار وارد شوند، از این فرصت محروم مانده و به ناچار به مشاغل کم‌درآمد یا غیرقانونی روی آورده‌اند.
عدم وجود برنامه‌های آموزشی هدفمند و متناسب با نیازهای صنایع محلی نیز مشکل را تشدید کرده است. برای مثال، مهارت‌هایی مانند جوشکاری صنعتی، تعمیرات کشتی یا کار با تجهیزات بندری و…. که در هرمزگان تقاضای بالایی دارند، به‌طور گسترده به جوانان آموزش داده نمی‌شوند. این خلأ آموزشی باعث شده که صنایع ترجیح دهند نیروی کار خود را از خارج استان تأمین کنند، در حالی که جوانان محلی در بیکاری و ناامیدی به سر می‌برند.
پیامدهای اجتماعی و اقتصادی: گرایش به مشاغل کاذب و قاچاق سوخت
نبود فرصت‌های شغلی مناسب و عدم دسترسی به آموزش‌های مهارتی، بسیاری از جوانان هرمزگانی را به سوی مشاغل کاذب و فعالیت‌های غیرقانونی سوق داده است. قاچاق سوخت، به‌عنوان یکی از فعالیت‌های رایج در مناطق مرزی و ساحلی هرمزگان، به گزینه‌ای ناچارانه برای بسیاری از جوانان تبدیل شده است. این فعالیت، اگرچه درآمد موقتی فراهم می‌کند، اما خطرات جانی، قانونی و اجتماعی بسیاری به همراه دارد.بسیاری از جوانانی که به قاچاق سوخت و کالا و… روی می‌آورند، در حوادث جاده‌ای، درگیری با نیروهای امنیتی، یا غرق شدن در دریا جان خود را از دست داده‌اند.
خانواده‌های زیادی در این مسیر عزادار شده‌اند و جامعه محلی نیز با افزایش ناامنی و آسیب‌های اجتماعی مواجه شده است. علاوه بر قاچاق سوخت، کالا، مشروبات،موادمخدر و….، برخی جوانان به مشاغل کاذب مانند دست‌فروشی، کارگری روزمزد بدون بیمه، یا فعالیت‌های غیرمولد روی آورده‌اند که نه‌تنها درآمد پایداری ندارد، بلکه آینده آن‌ها را نیز به خطر می‌اندازد.این وضعیت، جوانی بسیاری از افراد را تباه کرده و استعدادهای نسل جوان هرمزگان را هدر داده است. به جای آنکه این جوانان بتوانند در صنایع و بنگاه‌های اقتصادی منطقه مشغول به کار شوند و به توسعه استان کمک کنند، در چرخه‌ای از فقر، ناامیدی و فعالیت‌های پرخطر گرفتار شده‌اند.
دلایل عمیق‌تر و ناکارآمدی سیاست‌ها
علاوه بر مسائل مربوط به مهارت‌آموزی، ناکارآمدی سیاست‌های کلان نیز نقش مهمی در این بحران ایفا کرده است. نبود برنامه‌ریزی دقیق برای جذب نیروی کار بومی در صنایع بزرگ، عدم نظارت بر عملکرد بخش خصوصی در حوزه آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای و بی‌توجهی به نیازهای واقعی بازار کار محلی، همگی به تشدید مشکل بیکاری کمک کرده‌اند.همچنین، فقر اقتصادی گسترده در هرمزگان، به‌ویژه در مناطق روستایی و محروم شهرها، باعث شده که بسیاری از خانواده‌ها توان حمایت مالی از فرزندان خود برای ادامه تحصیل یا کسب مهارت را نداشته باشند. این موضوع، چرخه‌ای از محرومیت را ایجاد کرده که در آن جوانان بیکار، بدون مهارت و بدون سرمایه، به ناچار به فعالیت‌های غیرقانونی روی می‌آورند.
راهکارهای پیشنهادی برای کاهش بیکاری و بهبود مهارت‌آموزی
برای رفع مشکل نرخ بالای بیکاری در هرمزگان و جلوگیری از هدررفتن استعدادهای جوانان، اقدامات زیر پیشنهاد می‌شود:
بازگشت آموزش‌های رایگان دولتی: دولت باید مراکز فنی‌وحرفه‌ای دولتی را تقویت کرده و آموزش‌های رایگان یا کم‌هزینه را برای جوانان بیکار فراهم کند. این مراکز باید با نیازهای بازار کار محلی هماهنگ شوند و مهارت‌هایی مانند جوشکاری، مکانیکی و کار با تجهیزات بندری را به‌طور گسترده آموزش دهند.ایجاد مشوق برای صنایع محلی: صنایع بزرگ هرمزگان باید تشویق شوند که نیروی کار بومی را جذب کنند. این کار می‌تواند از طریق ارائه مشوق‌هایی برای استخدام نیروی محلی انجام شود.
کاهش هزینه‌های آموزش بخش خصوصی: دولت می‌تواند با ارائه یارانه یا تسهیلات به بخش خصوصی، هزینه‌های آموزش‌های مهارتی را کاهش دهد تا جوانان بیشتری بتوانند از این دوره‌ها بهره‌مند شوند.برنامه‌ریزی هدفمند برای مهارت‌آموزی: باید نیازسنجی دقیقی از بازار کار هرمزگان انجام شود و دوره‌های آموزشی بر اساس این نیازها طراحی شوند. برای مثال، آموزش مهارت‌های مرتبط با صنعت کشتیرانی، پالایشگاه‌ها و تجارت دریایی می‌تواند فرصت‌های شغلی زیادی ایجاد کند. در حوزه اقتصاد دریاپایه که موردتاکید مقام معظم رهبری نیز می باشد، بایستی جوانان استان نیز سهمی داشته باشند.
حمایت از کارآفرینی محلی: ایجاد صندوق‌های حمایت مالی برای جوانان کارآفرین و ارائه وام‌های کم‌بهره می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا کسب‌وکارهای کوچک خود را راه‌اندازی کنند و از این طریق به اقتصاد منطقه کمک کنند.مقابله با قاچاق و ایجاد جایگزین‌های شغلی: دولت باید با ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار و جذاب، انگیزه جوانان برای روی آوردن به قاچاق سوخت را کاهش دهد. این کار می‌تواند از طریق پروژه‌های عمرانی، توسعه گردشگری، مشاغل دریایی و حمایت از مشاغل خانگی انجام شود.
آینده‌ای که نیاز به تغییر دارد
نرخ بالای بیکاری در هرمزگان، با وجود ظرفیت‌های اقتصادی عظیم این استان، یک پارادوکس دردناک است که آینده نسل جوان را تهدید می‌کند. ضعف در مهارت‌آموزی، واگذاری غیرهدفمند مراکز آموزشی به بخش خصوصی، و ناتوانی جوانان در پرداخت هزینه‌های آموزش، باعث شده که بسیاری از آن‌ها به سوی مشاغل کاذب و قاچاق سوخت کشیده شوند و جوانی‌شان در این مسیر تباه شود. برای رفع این مشکل، نیاز به عزم جدی و برنامه‌ریزی دقیق است. اگر هرمزگان بتواند از ظرفیت‌های اقتصادی خود به نفع نیروی کار بومی استفاده کند و سیستم مهارت‌آموزی مؤثری ایجاد نماید، نه‌تنها نرخ بیکاری کاهش خواهد یافت، بلکه این استان می‌تواند به الگویی برای توسعه پایدار در مناطق محروم تبدیل شود. در غیر این صورت، هدررفتن استعدادهای جوان و افزایش آسیب‌های اجتماعی، آینده‌ای تاریک‌تر برای هرمزگان رقم خواهد زد.
ثبت دیدگاه