نقش والدین در تربیت و رشد روانی فرزندان

قسمت دوم
دریانیوز // والدین بایستی بگونه ای با فرزندان شان ارتباط صمیمانه ای داشته باشند که فرزند نگوید پدر ومادرم مرا درک نمی کند. والدین نخستین و مهم‌ترین نقش‌آفرینان در زندگی فرزندان شان هستند. آنها نه تنها مسئول فراهم کردن نیازهای اولیه زندگی هستند، بلکه نقش بسیار مهمی در شکل‌دهی شخصیت و آینده فرزندان دارند. ارتباط سالم و مؤثر بین والدین و فرزندان می‌تواند بنیان مستحکمی برای رشد روانی، اجتماعی و عاطفی کودکان فراهم کند.

والدین نخستین الگوهای رفتاری کودکان هستند. کودکان رفتارها، نگرش‌ها و ارزش‌های خود را از والدینشان یاد می‌گیرند. الگوهای مثبت رفتاری که والدین به کودکان ارائه می‌دهند، می‌تواند به شکل‌دهی شخصیت و نگرش‌های مثبت در کودکان کمک کند. این رفتارها شامل مهارت‌های اجتماعی، مدیریت استرس، حل مسئله و تصمیم‌گیری می‌شود. والدین نقش بسیار مهمی در پشتیبانی عاطفی از کودکان ایفا می‌کنند. کودکان نیاز دارند که احساس کنند دوست‌داشتنی و مورد حمایت هستند. این احساسات امنیت عاطفی و روانی آنها را تقویت می‌کند و به آنها کمک می‌کند تا با چالش‌های زندگی بهتر کنار بیایند. والدین با نشان دادن محبت، توجه و حمایت می‌توانند احساسات مثبت و اعتماد به نفس را در کودکان تقویت کنند.

والدین اولین و مهم‌ترین آموزگاران ارزش‌ها و اخلاقیات برای کودکان هستند. ارزش‌هایی مانند صداقت، احترام، عدالت و مسئولیت‌پذیری از طریق تعاملات روزمره و رفتارهای والدین به کودکان منتقل می‌شود. این ارزش‌ها به کودکان کمک می‌کند تا به شهروندانی مسئول و اخلاقی تبدیل شوند.والدین نقش مهمی در تربیت اجتماعی کودکان دارند. آنها به کودکان مهارت‌های اجتماعی را آموزش می‌دهند و به آنها کمک می‌کنند تا روابط مثبت و مؤثری با دیگران برقرار کنند. این مهارت‌ها شامل احترام به حقوق دیگران، همکاری و تعامل، و حل تعارضات می‌شود.

والدین با فراهم کردن فرصت‌هایی برای تعاملات اجتماعی مثبت می‌توانند به توسعه مهارت‌های اجتماعی کودکان کمک کنند.والدین نقش بسیار مهمی در حمایت و تشویق تحصیلی کودکان دارند. آنها می‌توانند با ایجاد محیطی حمایتی و انگیزشی، به کودکان کمک کنند تا علاقه و انگیزه بیشتری برای یادگیری داشته باشند. والدین می‌توانند با مشارکت در فعالیت‌های تحصیلی، کمک به انجام تکالیف و ارائه منابع آموزشی مناسب، به فرزندان خود در مسیر تحصیل کمک کنند.یکی از مهارت‌های مهمی که والدین می‌توانند به کودکان آموزش دهند، مدیریت زمان و برنامه‌ریزی است. این مهارت‌ها به کودکان کمک می‌کند تا بتوانند به طور مؤثری زمان خود را مدیریت کنند و تعادل مناسبی بین فعالیت‌های تحصیلی، ورزشی و تفریحی خود ایجاد کنند.

والدین با الگوبرداری از مدیریت زمان و برنامه‌ریزی مؤثر، می‌توانند به کودکان نشان دهند که چگونه می‌توانند به اهداف خود دست یابند.والدین نقش بسیار مهمی در سلامت روانی کودکان ایفا می‌کنند. ایجاد محیطی حمایت‌کننده و امن، نشان دادن محبت و توجه، و ارائه فرصت‌هایی برای تجربه‌های مثبت، می‌تواند به سلامت روانی کودکان کمک کند. والدین می‌توانند با تشویق کودکان به بیان احساسات و مشکلات خود و ارائه حمایت عاطفی، به کاهش استرس و اضطراب آنها کمک کنند.والدین مسئولیت دارند که به سلامت جسمانی کودکان نیز توجه کنند. آنها می‌توانند با ایجاد الگوهای زندگی سالم، تشویق به فعالیت‌های ورزشی، و فراهم کردن رژیم غذایی مناسب، به بهبود سلامت جسمانی کودکان کمک کنند.

والدین همچنین می‌توانند با تشویق به خواب کافی و کاهش زمان استفاده از دستگاه‌های الکترونیکی، به حفظ سلامت جسمانی کودکان کمک کنند.والدین می‌توانند با آموزش مهارت‌های ارتباطی به کودکان، به آنها کمک کنند تا بتوانند به نحو مؤثری با دیگران ارتباط برقرار کنند. این مهارت‌ها شامل گوش دادن فعال، بیان احساسات و نظرات به صورت مناسب و حل تعارضات می‌شود. والدین با الگوبرداری از مهارت‌های ارتباطی مثبت می‌توانند به کودکان نشان دهند که چگونه می‌توانند روابط مؤثری با دیگران برقرارکنند.والدین نقش مهمی در آموزش مهارت‌های حل مسئله به کودکان دارند. آنها می‌توانند به کودکان نشان دهند که چگونه می‌توانند با مشکلات و چالش‌های زندگی به نحو مؤثری برخورد کنند.

والدین می‌توانند با ارائه مثال‌ها و تمرین‌های عملی، به کودکان کمک کنند تا مهارت‌های حل مسئله خود را تقویت کنند.والدین نقش بسیار مهمی در زندگی و تربیت کودکان دارند. آنها نه تنها مسئولیت فراهم کردن نیازهای اولیه زندگی کودکان را دارند، بلکه نقش‌های مهمی در شکل‌دهی شخصیت، تربیت اخلاقی و اجتماعی، تحصیل، سلامت روانی و جسمانی، و تقویت مهارت‌های زندگی کودکان ایفا می‌کنند. ارتباط سالم و مؤثر بین والدین و فرزندان می‌تواند بنیان مستحکمی برای رشد روانی، اجتماعی و عاطفی کودکان فراهم کند و به آنها کمک کند تا به شهروندانی مسئول و موفق تبدیل شوند. از این رو، والدین باید تلاش کنند تا مهارت‌های لازم برای تربیت و حمایت از فرزندان خود را به خوبی فرا گیرند و از فرصت‌های موجود برای بهبود کیفیت زندگی کودکان خود بهره‌مند شوند.

ارتباطات انسانی و چگونگی برقراری و مدیریت آنها از جنبه‌های حیاتی زندگی است که تأثیرات عمیق و گسترده‌ای بر سلامت روانی و عاطفی افراد دارد. خانواده، به‌عنوان کوچکترین واحد اجتماعی و نخستین محیط تربیتی که فرد در آن قرار می‌گیرد، نقشی اساسی در شکل‌دهی شخصیت و تقویت مهارت‌های ارتباطی دارد. از این رو، آموزش مهارت‌های زندگی به والدین و فرزندان اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد. مهارت‌هایی که نه تنها به بهبود کیفیت زندگی فردی کمک می‌کنند، بلکه می‌توانند به تقویت پیوندهای خانوادگی و اجتماعی نیز منجر شوند.آموزش مهارت‌های زندگی به خانواده‌ها، کودکان، نوجوانان و دانش‌آموزان از اهمیت بسیاری برخوردار است و نقش بسیار مهمی در توسعه و بهبود کیفیت زندگی افراد دارد.

این مهارت‌ها به افراد کمک می‌کنند تا با چالش‌ها و فرصت‌های زندگی به نحو مؤثری برخورد کنند و به موفقیت‌های تحصیلی، شغلی و شخصی دست یابند. آموزش مهارت‌های زندگی باید به عنوان یکی از اولویت‌های تربیتی و آموزشی در نظر گرفته شود و به صورت جامع و هماهنگ به افراد ارائه شود تا بتواند تأثیرات مثبت و ماندگاری بر روی کیفیت زندگی آنها داشته باشد.

در این مصاحبه با دکتر مجتبی رنجبری، روانشناس خانواده و زوج‌درمانگر با بیش از ده سال تجربه در مشاوره خانواده و بهبود روابط بین فردی، به بررسی چگونگی ایجاد رابطه سالم و متعادل بین والدین و فرزندان، نقش والدین در تربیت و رشد روانی کودکان، و راهکارهای مدیریت تعارضات خانوادگی می‌پردازیم. دکتر رنجبری که از سال ۱۳۹۳ به عنوان رئیس اداره مشاوره و سلامت روان دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان فعالیت می‌کند، در این گفتگو به تفصیل درباره اهمیت مهارت‌های زندگی در خانواده و چگونگی آموزش و تقویت این مهارت‌ها صحبت می‌کند.

ارتباط بین والدین و فرزندان

دریا: چگونه می‌توان یک رابطه سالم و متعادل بین والدین و فرزندان ایجاد کرد؟
گوش دادن به فرزندان، احترام به نظراتشان و ایجاد محیطی امن برای بیان احساسات از عوامل کلیدی است. والدین باید الگویی مثبت در زندگی فرزند باشند و آنها را به استقلال تشویق کنند.

دریا: نقش پدر و مادر در تربیت و رشد روانی کودکان چیست؟
والدین به‌عنوان اولین شبکه ارتباطی کودکان، نقشی اساسی در شکل‌دهی شخصیت و اعتماد به نفس فرزندان دارند. حضور فعال، حمایت عاطفی، فراهم کردن محیطی امن، نشان دادن مراقبت گری، تشویق استقلال و آزادی فردی جهت به اشتراک گذاری خود از عوامل کلیدی در این زمینه است.

دریا: چگونه باید با کودکان و نوجوانان در مورد مسائل حساس صحبت کرد؟
به نظرم اصولی مانند ۱- رعایت سن و درک فرزند: بیان مسائل به زبانی ساده و قابل فهم؛ ۲-ایجاد فضای اعتماد: که فرزند احساس امنیت کند؛ ۳- اجتناب از تهدید یا اجبار: گفت‌وگو باید بدون فشار باشد، ۴-تشویق به پرسیدن سؤالات و ارائه پاسخ‌های دقیق؛ را باید رعایت کرد.

دریا: توصیه‌های‌تان برای مدیریت تعارضات بین فرزندان و والدین چیست؟
اول باید اشاره کرد که تعارض اجتناب ناپذیر است و رابطه بدون تعارض امکان پذیر نیست، اما باید و نباید هایی را باید در اختلافات در نظر گرفت:
• گفت‌وگو درباره اختلافات، نه سرزنش.
• توجه به نیازهای فرزندان، درک دلایل رفتارهای آنها.
• اجتناب از قضاوت سریع، تلاش برای درک دیدگاه‌های فرزندان.
• مشاوره خانوادگی، در صورت شدت گرفتن تعارضات.

دریا: نقش والدین در ایجاد انگیزه و اعتماد به نفس در فرزندان چیست؟
والدین در تمامی حوزه های رشدی فرزندانشان نقش اساسی دارند. والدین باید از تشویق مستمر و پذیرش تلاش‌ها، حتی در صورت شکست، برای افزایش اعتماد به نفس فرزندان استفاده کنند. پشتیبانی از علایق شخصی فرزند و ایجاد فضایی برای تجربه‌های مثبت از جمله عوامل مهم در رشد انگیزه است.

اثرات آموزش مهارت های زندگی

دریا: آموزش دوره‌های مهارت‌های زندگی چه میزان می‌تواند در رفع چالش‌ها و مشکلات بین همسران و فرزندان اثرگذار باشد؟
آموزش مهارت‌های زندگی به افراد کمک می‌کند تا ابزارهای لازم برای مدیریت استرس، حل تعارض، و ارتباط مؤثر و آگاهی را کسب کنند و به‌طور چشمگیری در بهبود کیفیت روابط تأثیرگذار است.

دریا: آنچه لازم است و در این گفتگو مطرح نشد را بیان فرمایید‌
سلامت روان و روابط خانوادگی باید در اولویت زندگی افراد قرار گیرد. پیشگیری از مشکلات از طریق آموزش و مشاوره به‌مراتب آسان‌تر و کم‌هزینه‌تر از درمان آنهاست. تقویت آگاهی عمومی درباره اهمیت مهارت‌های ارتباطی، گامی مهم در این مسیر است.