دریانیوز// پوکی استخوان (Osteoporosis) بیماری است که در اثر ضعیف شدن استخوان ها ایجاد می شود و یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مفصلی مخصوصا در زنان بعد از یائسگی است که در بلند مدت باعث تضعیف استخوان‌ها و شکنندگی آنها می‌شود. خوشبختانه راه‌های زیادی برای پیشگیری از این بیماری وجود دارد.
حتما تاکنون در اطرافیان خود افرادی را مشاهده کرده‌اید که از درد شدید مفاصل رنج می‌برند یا به‌دلیل یک سرفه کوچک دچار شکستگی استخوان شده‌اند. این افراد که مستعد شکستگی‌های ناگهانی و غیرمنتظره هستند اغلب در مراحل اولیه بیماری علامت مشخصی ندارند و تا زمانی‌که دچار شکستگی نشده‌اند از پوکی استخوان شدید خود مطلع نخواهند شد. بر اساس مطالعات انجام شده، بیشتر شکستگی های ناشی از بیماری پوکی استخوان، در لگن، مچ دست و ستون فقرات اتفاق می افتد.داروها، رژیم غذایی سالم و ورزش با تحمل وزن می‌توانند به جلوگیری از شکستن استخوان یا تقویت استخوان‌های ضعیف کمک کنند.
چه کسانی به پوکی استخوان مبتلا می شوند؟
مطالعات نشان میدهند که در سراسر جهان، حدود ۲۰۰ میلیون نفر به پوکی استخوان مبتلا می شوند. اگرچه پوکی استخوان هم در مردان و زنان رخ می دهد، با این حال زنان چهار برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به این بیماری هستند. بر اساس آزمایش های انجام شده، بعد از ۵۰ سالگی، از هر دو زن یک نفر و از هر چهار مرد یک نفر در طول زندگی خود دچار شکستگی ناشی از پوکی استخوان می شوند.
مراحل پوکی استخوان
مرحله اول «استئوپنی» نام دارد؛ یعنی مرحله پیش از پوکی استخوان. در این مرحله هنوز تراکم استخوان آن قدر کم نشده اما میزان جذب بیشتر و ساخت استخوان کمتر شده است. این مرحله زنگ خطر برای شروع پوکی استخوان است و معمولا علامت خاصی هم ندارد. اما مرحله بعدی اُستئوپروز یا همان پوکی استخوان است. در این حالت بافت استخوان حالت متخلل پیدا کرده و تراکم استخوان کم شده است و در نتیجه استخوان به شدت آسیب پذیرمی‌شود.کسانی که تست پوکی استخوان داده‌اند اگر به تصویر نتیجه این تست نگاه کنند قسمت‌های سبزی را که در تصویر وجود داد نشانگر این است که استخوان‌های آن بخش حالت نرمالی دارد. بخش های زرد به معنی استئوپنی است و استخوان دارد وارد مرحله پوکی می‌شود و منطقه قرمز هم به معنی پوکی استخوان است. یعنی افراد با تماشای این تصویر می‌توانند متوجه شوند که استخوان‌هایشان در چه وضعیتی قرار دارد.
علت پوکی استخوان
استخوان‌های ما، درست مانند سایر بافت‌های بدن، در طول زمان تغییر می‌کنند. در واقع، بدن به طور طبیعی استخوان‌های قدیمی و آسیب‌دیده را حذف و آنها را با سلول‌های جدید استخوانی جایگزین می‌کند. این فرآیند بازسازی استخوان نامیده می‌شود.تا حدود ۳۰ سالگی، بدن تقریباً به همان سرعتی که بافت استخوانی قدیمی را حذف می‌کند، استخوان جدید می‌سازد.
به عبارت دیگر، بازسازی استخوان متعادل است. بعد از ۳۰ تا ۴۰ سالگی، بازسازی استخوان ممکن است به تدریج نامتعادل شود و روند حذف سلول‌های استخوانی قدیمی سریع‌تر از جایگزینی آنها باشد. در نتیجه با افزایش سن تراکم ساختار، استحکام و کیفیت استخوان‌ها کاهش می‌یابد.
ضعیف شدن استخوان در سنین پایین‌تر هم در مردان و هم در زنان به دلایل مختلف از جمله تغذیه نامناسب و بی‌تحرکی می‌تواند رخ دهد؛ اما به طور کلی شیوع پوکی استخوان در زنان بیشتر از مردان است؛ زیرا:افت سطح استروژن در زنان در دوران یائسگی باعث از دست رفتن سریع سلول‌های استخوانی می‌شود.زنان اغلب استخوان‌های کوچکتر و نازک‌تری نسبت به مردان دارند.در مردان معمولا ضعف استخوان در اواخر زندگی ایجاد می‌شود، زیرا کاهش سطح هورمون تستوسترون به تدریج و با افزایش سن اتفاق می‌افتد.
علائم پوکی استخوان
به طور معمول، پوکی استخوان هیچ علامتی خاصی ندارد. به همین دلیل است که گاهی به آن بیماری خاموش نیز می گویند. با این حال برخی از علائمی که احتمالا نشانه پوکی استخوان هستند، عبارتند از:
کوتاه شدن قد به مرور زمان (معمولا حدود ۳ سانتی متر از قد فرد کم می شود.)
تغییر در وضعیت بدن (خم شدن بدن به سمت جلو)
تنگی نفس (ظرفیت کمتر ریه به دلیل فشرده شدن دیسک)
شکستگی استخوان
احساس درد در قسمت پایین کمر
علل اصلی پوکی استخوان
افزایش سن، تغییرات هورمونی،زمینه ژنتیکی،مصرف بعضی داروها،ابتلا به بعضی بیماری‌ها،سبک زندگی
افزایش سن
اکثر افراد مبتلا به پوکی استخوان سن بالای ۵۰ سال دارند. در این سن، سرعت تشکیل استخوان کمتر از تحلیل استخوان است. با افزایش سن، افرادی که استخوان‌های کوچک‌تری دارند نسبت به افرادی که استخوان‌های بزرگ‌تری دارند بیشتر در معرض خطر شکستگی استخوان قرار دارند. بعد از ۳۰ سالگی، ورزش‌هایی که بر اساس تحمل وزن بدن انجام می‌شوند (مانند دویدن، کوه نوردی و…) می‌توانند به کاهش تحلیل استخوان و حفظ توده و استحکام استخوان کمک کنند، اما نمی‌توانند استخوان‌ها را بزرگتر یا ضخیم‌تر کند. به همین دلیل ساخت استخوان‌هایی که حداکثر اندازه و استحکام اسکلتی را دارند، در طول سال‌های رشد بسیار مهم است.
تغییرات هورمونی
سطح برخی از هورمون‌ها (استروژن در هر دو جنس و تستوسترون در مردان) در روند ساخت و بازسازی استخوان‌ها نقش دارد:سطح استروژن در زنان در دوران یائسگی به سرعت کاهش می‌یابد.در مردان، از دست دادن هورمون تستوسترون با افزایش سن، روند کندتری دارد، اگرچه در برخی از مردان کمبود تستوسترون (هیپوگنادیسم) در سنین پایین‌تر اتفاق می‌افتد.کاهش سطح هورمون‌های استروژن و تستوسترون و سایر عوامل پیری، سرعت تخریب بافت استخوانی را افزایش میدهند و باعث می‌شوند که سلول‌های استخوانی بیشتری نسبت به آنچه جایگزین می‌شود، برداشته شود. این امر منجر به کاهش پیشرونده تراکم استخوان می‌شود.
زمینه ژنتیکی
موارد زیر خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می‌دهد:
سابقه خانوادگی ابتلا به پوکی استخوان،سابقه خانوادگی شکستگی استخوان
داروها
مهمترین داروهایی که خطر پوکی استخوان را افزایش میدهند، عبارتند از:کورتیکواستروئیدها، مانند پردنیزولون،مصرف طولانی مدت هپارین ،بعضی داروهای ضدتشنج استفاده از دوز بالای داروهایی که برای درمان کم‌کاری تیروئید استفاده می‌شوند،داروهایی که برای درمان سرطان سینه و پروستات استفاده می‌شوند،استفاده از دوزهای بالای داروی متوترکسات،استفاده از داروهای دیورتیک لوپ (افزایش دهنده ادرار) مانند فوروزماید و بومتانیدلیتیوم،بعضی از روش‌های هورمونی ضدبارداری،آنتی‌اسیدهای حاوی آلومینیوم
بیماری‌ها
بعضی از بیماری‌هایی که خطر پوکی استخوان را افزایش میدهند، عبارتند از:اختلالات گوارشی از جمله بیماری التهابی روده و بیماری سلیاک،سرطان پروستات یا سینه،بیماری مزمن کلیه یا بیماری کبدی (از جمله سیروز صفراوی)،اختلالات خود ایمنی، مانند لوپوس و آرتریت روماتوئید،اختلالات خونی مانند لنفوم و مولتیپل میلوما،سکته مغزی و بیماری پارکینسون،اختلالات غدد درون ریز، مانند پرکاری تیروئید، دیابت یا یائسگی زودرس،کمبود ویتامین D
سبک زندگی
نوشیدن الکل،سیگار کشیدن (نیکوتین مستقیماً روی سلول‌های استخوان‌ساز اثر می‌گذارد و میزان استخوان‌سازی را کاهش می‌دهد. همچنین با تأثیر بر متابولیسم هورمونی باعث می‌شود بدن با سرعت بیش از حد معمول سلول‌های استخوانی را از دست بدهد.) ،نداشتن فعالیت بدنی ( چه در دوران کودکی و چه در بزرگسالی. باید سعی کنیم در هفته حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت بدنی با شدت متوسط داشته باشیم.)
تغذیه نامناسب:مصرف کم کلسیم،مصرف کم پروتئین در رژیم غذایی
کاهش وزن شدید یا اختلال در غذاخوردن ، پیشگیری و درمان پوکی استخوان
کاهش تراکم استخوان و شکستگی نباید بخشی اجتناب‌ناپذیر از پیری باشد. پیشگیری و درمان پوکی استخوان شامل یک یا چند مورد از موارد زیر است:
اصلاح رژیم غذایی ، مصرف مکمل‌ها، به ویژه کلسیم و ویتامین D ،اصلاح سبک زندگی،داشتن یک برنامه ورزشی منظم و مداوم،پرهیز از مصرف الکل و سیگار،تجویز داروهایی برای کاهش خطر شکستگی با افزایش تراکم استخوان، جلوگیری از تحلیل استخوان یا ساختن استخوان جدید،پیشگیری از زمین خوردن، از جمله کاهش خطر سقوط در خانه و انجام تمریناتی برای بهبود تعادل،پیشگیری یا کنترل دیابت،پیشگیری یا کنترل فشار خون بالا
ثبت دیدگاه