دنیای مجازی؛ پل ارتباطی یا دیوار جدایی دانش‌آموزان؟

دریانیوز// در دنیای امروز، فضای مجازی به یکی از اجزای جدایی‌ناپذیر زندگی روزمره تبدیل شده است.

با پیشرفت فناوری و گسترش اینترنت، دسترسی به اطلاعات و ارتباطات به طرز چشمگیری آسان‌تر شده است. دانش‌آموزان به‌ویژه، با دسترسی به تلفن‌های همراه و اینترنت، فرصت‌های بی‌نظیری برای یادگیری و ارتباط با دیگران پیدا کرده‌اند. اما آیا این فضا همیشه به نفع آن‌هاست؟ در حالی که فضای مجازی می‌تواند به عنوان پلی برای ارتباطات مؤثر و تبادل اطلاعات عمل کند، در عین حال ممکن است به دیواری برای جدایی و انزوا تبدیل شود.

استفاده نادرست از این فضا می‌تواند منجر به مشکلاتی نظیر اعتیاد به اینترنت، کاهش تمرکز در تحصیل و حتی آسیب‌های اجتماعی شود. بسیاری از دانش‌آموزان به جای استفاده از زمان خود برای مطالعه و یادگیری، ساعت‌ها را در شبکه‌های اجتماعی سپری می‌کنند. این موضوع می‌تواند تأثیر منفی بر عملکرد تحصیلی آن‌ها داشته باشد و باعث افت نمرات و کاهش انگیزه برای یادگیری شود.

علاوه بر این، فضای مجازی می‌تواند به بروز مشکلات اجتماعی و روانی نیز منجر شود. دانش‌آموزانی که به طور مداوم در معرض محتوای منفی یا آزاردهنده قرار می‌گیرند، ممکن است دچار اضطراب، افسردگی و احساس تنهایی شوند. همچنین، ارتباطات مجازی ممکن است به جای تقویت روابط واقعی، باعث کاهش تعاملات اجتماعی و انزوا شود. در این شرایط، دانش‌آموزان ممکن است نتوانند مهارت‌های اجتماعی لازم برای برقراری ارتباطات مؤثر در دنیای واقعی را توسعه دهند.

از سوی دیگر، فضای مجازی می‌تواند به عنوان یک ابزار قدرتمند برای یادگیری و رشد شخصی عمل کند. با وجود منابع آموزشی فراوان و دوره‌های آنلاین، دانش‌آموزان می‌توانند به راحتی به اطلاعات مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند و مهارت‌های جدیدی را یاد بگیرند. همچنین، این فضا می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا با دیگران در سرتاسر جهان ارتباط برقرار کنند و از تجربیات و دیدگاه‌های مختلف بهره‌مند شوند. به عنوان مثال، دانش‌آموزان می‌توانند در گروه‌های آنلاین شرکت کنند، پروژه‌های مشترک انجام دهند و از تجربیات یکدیگر بیاموزند.

بنابراین، چالش اصلی در استفاده از فضای مجازی، یافتن تعادل مناسب بین بهره‌برداری از فرصت‌ها و جلوگیری از خطرات آن است. والدین و معلمان باید به دانش‌آموزان آموزش دهند که چگونه از این فضا به طور مسئولانه استفاده کنند و به آن‌ها کمک کنند تا مهارت‌های لازم برای مدیریت زمان و تمرکز بر تحصیل را یاد بگیرند. همچنین، ایجاد محیطی حمایتی و مثبت می‌تواند به دانش‌آموزان کمک کند تا از فضای مجازی به عنوان ابزاری برای رشد و یادگیری استفاده کنند.

در این گزارش، به بررسی ابعاد مختلف این موضوع و چالش‌ها و فرصت‌های موجود در استفاده از فضای مجازی توسط دانش‌آموزان خواهیم پرداخت.همچنین، راهکارهایی برای استفاده بهینه از این فضا و جلوگیری از مشکلات ناشی از آن ارائه خواهیم داد.هدف ما این است که به والدین، معلمان و خود دانش‌آموزان کمک کنیم تا با آگاهی بیشتری به این موضوع نگاه کنند و از فضای مجازی به عنوان ابزاری برای پیشرفت و یادگیری بهره‌برداری کنند.

اگر چه آسیب های فضای مجازی منحصر به دانش آموزان نیست اما این افراد به واسطه سن کم و بازه زمانی حساسی که در آن قرار دارند، بیشترین تاثیر را از این فضا دریافت میکنند. به طور کلی می توان آسیب های تهدید کننده برای دانش آموزان در فضای مجازی را به دو دسته کلی آسیب جسمی و آسیب روانی تقسیم بندی کرد.

آسیب های جسمی

استفاده از موبایل، تبلت و یا کامپیوتر در طولانی مدت موجب آسیب به سطح بینایی فرد می شود. خستگی دیجیتالی چشم (Digital Eye Strain) که گاهی اوقات با نام سندروم بینایی کامپیوتری از آن یاد می‌شود، باعث آزردگی بسیاری می ‌شود. همیشه آنلاین بودن و به تبع آن استفاده بیش از حد از وسایلی مانند موبایل کیفیت خواب فرزندان را دچار اختلال می کند.

اشعه های تولید شده از این وسایل باعث تاخیر در ترشح هورمون خواب (ملاتونین) شده و سبب می شود فرزندان دیرتر به خواب فرو روند و روز بعد دچار خستگی و خواب آلودگی شوند. فضای مجازی به طور غیر مستقیم فرزندان ما را چاق تر از قبل کرده است. بی تحرکی و عدم ورزش از آسیب های فضای مجازی است که بیشتر دانش آموزان را تهدید می کند.

آسیب های روحی

قلدری اینترنتی (cyber bulling) : قلدری یک رفتار تهاجمی مکرر است که می تواند جسمی، کلامی یا رابطه ای، و به صورت حضوری یا آنلاین باشد. در دنیای امروز دیگر قلدری به حیاط مدرسه یا خیابان محدود نمی شود. قلدری اینترنتی از طریق تلفن های هوشمند می تواند در هر مکان، حتی در خانه، ایمیل، پیامک و شبکه های اجتماعی به صورت ۲۴ ساعته انجام شود. قلدران مجازی از فناوری دیجیتال برای آزار، تهدید یا تحقیر استفاده می کنند.

برخلاف قلدری سنتی، قلدری اینترنتی نیازی به تماس رو در رو ندارد و به تعداد انگشت شماری از شاهدان در یک زمان محدود نمی شود. همچنین به افراد زیاد یا قدرت فیزیکی احتیاج ندارد. به خطر افتادن امنیت داده ها و اطلاعات فرزندان: اغلب به علت کمبود اطلاعات رایانه ای دانش آموزان در مورد نحوه استفاده از شبکه‌های اجتماعی و مدیریت حساب کاربری، داده ها و هویت واقعی آنها مورد سوء استفاده قرار می گیرد.

نقش خانواده در مدیریت استفاده دانش آموزان از فضای مجازی

از آنجایی که آسیب های جسمی نمود عینی در زندگی دارند، مدیریت آنها به مراتب آسان تر است. به عنوان مثال تعیین بازه زمانی برای حضور در کلاس های آنلاین و فضای مجازی می تواند نقش بسیار مهمی در کاهش و کنترل آسیب های جسمی داشته باشد. تخصیص یک مکان فیزیکی مناسب که دارای استاندارد های اساسی است، یکی از اولین پیش شرط های استفاده از تلفن همراه، تبلت یا کامپیوتر برای دانش آموزان می باشد.

مادران بایستی به عنوان یکی از راه حل های مدیریت دانش آموزان در فضای مجازی حتما انجام فعالیت های جنبشی مانند ورزش کردن ، را در لیست کارهای روزانه فرزند خود قرار دهند. نفس عمیق، انجام حرکات کششی در طی کلاس می تواند از خستگی بیش از حد جلوگیری کند. نباید فراموش کرد که رژیم غذایی مناسب و البته کم کالری نقش بسیار پر رنگی در کم کردن آسیب های جسمی فضای مجازی برای دانش آموزان دارد.

مدیریت آسیب های روحی فضای مجازی

آسیب های روحی به علت عدم مشاهده با یک نگاه؛ اغلب کمتر مورد توجه قرار می گیرند.در حالی که بسیار حائز اهمیت هستند. برای هر یک ازآسیب های روحی تهدید کننده دانش آموزان در فضای مجازی به طور مجزا راهکار هایی را ارائه می دهیم :

-با فرزندان خود در مورد حریم شخصی گفت و گو کنید. آموزش امنیت سایبری را باید زود هنگام شروع کرد.

-دانش آموزان باید بدانند که تنظیمات حریم شخصی خود را به شکلی تغییر دهند تا با این کار، بر دسترسی افراد مختلف به اطلاعات شخصی خود کنترل داشته باشند.

-خوب است فرزندان خود را به خوبی توجیه کنیم که به هر پیام یا پستی که در مورد آنها نوشته شده است پاسخ ندهند.

-فرزندان شما بایستی رابطه نزدیک با شما داشته و علاوه بر آن نباید از اعلام مشکلات به وجود آمده با پلیس وحشت داشته باشند. شما به عنوان یک مادر همراه بایستی تهدید به آسیب را به پلیس فتا گزارش دهید.

در بسیاری از موارد، اقدامات سایبری ممکن است پیگرد قانونی داشته باشند.-روش های مسدود سازی، بلاک کردن مخاطبین و … را به فرزندان خود آموزش دهید چرا که آنها می توانند با مسدود کردن آدرس ایمیل، شماره تلفن همراه و حذف قلدر های اینترنتی از مخاطبین شبکه های اجتماعی، از تهدیدات سایبری جلوگیری کنید. -به فرزندانتان آموزش دهید اگر در مورد انتشار برخی اطلاعات در فضای مجازی دو دل هستند، همیشه باید از یک بزرگتر سوال کنند. آن ها باید از نحوه کلاهبرداری ها در فضای مجازی آگاه باشند.

اگر چه فضای های آنلاین و مجازی می توانند آسیب های جبران ناپذیری به سلامت جسمی و روانی دانش آموزان وارد کنند اما نباید نقش پر رنگ والدین و معلمان را در مدیریت و نظارت بر دانش آموزان نادیده گرفت. در نهایت، باید به یاد داشته باشیم که فضای مجازی یک ابزار است و نحوه استفاده از آن به ما بستگی دارد. با آگاهی و مسئولیت‌پذیری، می‌توانیم از این فضا به نفع خود و دیگران بهره‌برداری کنیم و به یک جامعه سالم و متعادل دست یابیم.