دریانیوز//تابستان سال ۱۳۹۹ است گرمای هوا در جنوبی‌ترین نقطه‌ی ایران نفس را بند می‌آورد. چرخ‌های هواپیما با آسفالت داغ فرودگاه بین‌المللی بندرعباس برخورد می‌کند و ما در ازدحام جمعیت از پله‌های هواپیما پیاده می‌شویم و شرجی می‌خورد توی صورتمان. حدود یک ساعت با همراهانمان به سمت غرب می‌رانیم تا به بزرگ‌ترین زیرساخت دریایی کشور برسیم. در شرکت مجتمع کشتی‌سازی و صنایع فراساحل ایران به شکل هم‌زمان ۷ کشتی غول‌پیکر در حال تعمیر است. عظمت کشتی‌ها، جرثقیل‌ها و جنب‌وجوش کارگاه‌ها گرمای هوا را از خاطرمان برده بود. به حافظه‌ام که رجوع می‌کنم از ایزوایکو همین تصویر روشن و پویا را در ذهن می‌یابم.
سه سال گذشته است پاییز ۱۴۰۲ من به دعوت یک دوست دوباره درراه بندرعباس هستم. راستش را بخواهید تلفنی از اوضاع بحرانی ایزوایکو گفت، چند جمله‌ی نگران‌کننده که باعث شد چمدان ببندم و راهی شوم تا از نزدیک شرایط را بررسی کنم. صبح چهارشنبه نوزدهم مهرماه به سر درب ایزوایکو رسیدم. بزرگ‌ترین زیرساخت دریایی کشور در زل آفتاب جنوب خسته اما همچنان استوار ایستاده؛ از جنب‌وجوش و تحرک سابق خبری نیست و با هر که از تصویر روشن گذشته حرف می‌زنم انبوهی از نارضایتی و شکایت به سمتم سرازیر می‌شود.
بر ایزوایکو چه گذشته است؟
آذرماه سال ۱۴۰۰ سلمان ضربی با انبوهی از وعده‌های رنگارنگ بر صندلی مدیریت ایزوایکو تکیه زد، حالا باگذشت دو سال نه‌تنها وعده‌ها عملی نشده‌اند بلکه مسیری که رو به رشد و پویایی بود به بیراهه رفته و ایزوایکو به چنان وضعیتی دچار شده که متخصصان و دلسوزان صنعت دریایی همگی احساس خطر کرده‌اند؛ تا در روزهای اخیر زمزمه‌ها شدت بگیرد؛ نارضایتی نمایندگان مردم هرمزگان در مجلس شورای اسلامی، استاندار هرمزگان و نهادهای نظارتی به اوج برسد و گروهی از مکاتبه‌ی استاندار هرمزگان با سرپرست ایدرو و معرفی گزینه‌هایی جهت تصدی پست مدیرعاملی ایزوایکو خبر بدهند.
در گزارش پیش رو سعی داریم هر آنچه بر ایزوایکو گذشته را بررسی کنیم.
آزادی پرواز در منطقه پروازممنوع
مدیرعامل مجتمع کشتی‌سازی و صنایع فراساحل ایران در یک نشست خبری در بهمن‌ماه ۱۴۰۰ بابیان اینکه هیچ‌یک از مدیران ایزوایکو پروازی نیستند و در آینده هم‌چنین مدیرانی نخواهیم داشت، گفت: پایگاه اصلی بنده بندرعباس است و در محل کارخانه مستقر هستم.
یک بررسی ساده نشان می‌دهد که علیرغم ادعای وی مبنی بر حضور دائم در بندرعباس، پایگاه اصلی او در یک سال گذشته تهران بوده؛ میزان حضور مدیرعامل در کارخانه در این مدت به ۷۰ روز نمی‌رسد و اغلب با حضور مهمان‌های پروازی برابری کرده است.
پرسنل معاونت اجرایی و امور تولید ایزوایکو بابیان اینکه سلمان ضربی اکثر اوقات در تهران حضور دارد گفت: نه‌تنها مدیرعامل هیچ‌وقت در کارخانه نیست بلکه بسیاری از مدیران ارشد شرکت نیز پروازی هستند.
وی از مدیر گروه سازه‌های فراساحلی، معاونت اجرایی و امور تولید، معاونت مالی و اقتصادی و مدیر امور مالی به‌عنوان مدیران ارشد پروازی نام برد؛ که در جدول زیر اسامی و پست سازمانی آن‌ها آمده است.
جای خالی مدیران بومی
ضربی در نشست مطبوعاتی که بهمن‌ماه ۱۴۰۰ در ایزوایکو برگزار شد وعده داد: مجتمع کشتی‌سازی و صنایع فراساحل ایران برای اینکه بتواند اهداف برنامه ۱۴۰۴ را تحقق ببخشد، نیازمند نیروهای متخصص است که استفاده از نیروهای بومی در پست‌های مدیریتی اولویت اصلی من خواهد بود و هیچ شخص بازنشسته‌ای را در ایزوایکو به‌صورت مستقیم به‌کارگیری نخواهیم کرد.
کافی است که به لیست مدیران ایزوایکو نگاهی گذرا بیندازیم. بر‌خلاف وعده‌ی مدیرعامل پروازی ایزوایکو، اکثر افراد این لیست از نیروهای غیربومی هستند. در یک سال اخیر معدود افراد بومی که در سمت‌های کلیدی و مهم فعالیت داشتند علیرغم داشتن تخصص و کارنامه‌ای موفق به حاشیه رانده یا مجبور به استعفا شده‌اند تا جای خود را به افراد غیربومی بدهند. از میان مدیران ارشد ایزوایکو تنها ۳ مدیر بومی وجود دارد.
بازنشستگان قصد جدایی از میز ندارند
متأسفانه وعده عدم به‌کارگیری مستقیم بازنشستگان نیز جامه‌ی عمل به خود نپوشید و افراد بازنشسته کماکان در پست‌های حساس و کلیدی مشغول به کار هستند.
یک فرد شاغل در ایزوایکو ضمن اشاره به اینکه افراد بازنشسته‌ای هستند که با حقوق بالا در پست‌های کلیدی فعالیت می‌کنند گفت: علی بیات که پست معاونت مالی و اقتصادی را درگذشته داشت هنوز چک‌های پرداختی را با همین عنوان امضا می‌کند و علاوه بر آن ریاست کمیسیون معاملات اصلی ایزوایکو را نیز عهده‌دار است.
وی از علی بیات، بقراط جهانداری و سالاری به‌عنوان افراد بازنشسته‌ای نام برد که علیرغم دریافت سنوات و تسویه‌حساب با شرکت با حقوق بالا در پست‌های سازمانی مشغول به کار هستند. در جدول زیر اسامی و جایگاه هر یک را آورده‌ایم.
وعده‌هایی که عملی نشد
با توجه به اینکه تعداد وعده‌هایی که ضربی در نشست خبری بهمن ۱۴۰۰ داده بالاست و پرداختن به تک‌تک آن‌ها باعث طولانی شدن گزارش و از قلم افتادن موضوعات کلیدی می‌شود. در قالب جدول زیر تمامی وعده‌های داده‌شده و وضعیت آن‌ها را بررسی کرده‌ایم.
اجرای ناموفق طرح طبقه‌بندی مشاغل؛
موج شدید نارضایتی، ضربی را غرق می‌کند
اخبار تعویض مدیرعامل ایزوایکو آن‌قدر داغ است که باعث تحرکات تبلیغاتی عجیبی شده است. در همین راستا روابط عمومی ایزوایکو گزارش عملکردی را منتشر کرده و کارنامه‌ی ضربی را درخشان جلوه داده است. گزارش عملکردی که آن‌قدر باعجله آماده‌شده که پر از غلط‌های فاحش نگارشی و آمار و اعدادی است که متخصصان حوزه‌ی دریایی به‌صراحت به ساختگی بودن آن اذعان دارند. در این میان در بیستم مهرماه با تبلیغات زیاد طرح طبقه‌بندی مشاغل در ایزوایکو اجرا شد. این طرح که یکی از مطالبات پرسنل ایزوایکو بود بدون اخذ تأییدیه اداره کل کار و امور اجتماعی به مرحله‌ی اجرا درآمد و موج شدیدی از نارضایتی را به همراه داشت.
یکی از افراد باسابقه و شاغل در ایزوایکو ضمن اشاره به اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل در بیستم مهرماه، گفت: این طرح یکی از مطالبات به‌حق پرسنل ایزوایکو است و انتظار می‌رفت با اجرای آن معیشت پرسنل بهبود یابد.
وی ادامه داد: اجرای این طرح نه‌تنها باعث بهبود معیشت پرسنل نشده بلکه باعث شده تا خیلی از مشاغل شامل تعریف سخت و زیان‌آور نباشند و کارکنان شاغل در این مشاغل که امید به بازنشستگی پس از ۲۰ سال خدمت داشتند باید برای بازنشستگی ۳۰ سال خدمت نمایند و این موضوع باعث عصبانیت بسیاری از همکاران شده است.
این جوشکار باسابقه ضمن اشاره به نرخ بالای تورم در کشورمان گفت: با اجرای این طرح حقوق اکثر پرسنل بین ۱۵۰ هزارتویمان تا یک‌میلیون تومان افزایش داشته که با توجه به نرخ تورم و افزایش روزانه قیمت‌ها شبیه به شوخی است. اجرای طرح طبقه‌بندی همه را دلسرد کرده و اکثر همکاران ناراضی و خواهان لغو این طرح هستند.
به نظر می‌رسد خبر تعویض مدیرعامل چیزی فراتر از شایعه باشد چراکه مدیرعامل ایزوایکو باعجله‌ی تمام مشغول اصلاحاتی است که باید زودتر از این‌ها انجام می‌شد. این تحرکات نه‌تنها نتیجه‌بخش نبوده بلکه موجی شدید از نارضایتی ایجاد کرده که ضربی را به کام خود فرو خواهد برد.
عملکرد فنی ایزوایکو گویای همه‌چیز است
در چند پاراگراف گذشته سعی کردیم به‌اختصار اوضاع ساختاری و وعده‌های مدیرعامل ایزوایکو را بررسی کنیم؛ اما مهم‌ترین مؤلفه در بررسی عملکرد یک مجتمع صنعتی به وسعت ایزوایکو عملکرد فنی و اجرایی است. در ادامه عملکرد اجرایی ایزوایکو را بررسی می‌کنیم.
بدعهدی‌های ایزوایکو فجایع ملی می‌آفریند
همه می‌دانیم که برداشت و صادرات نفت نقش مهی را در اقتصاد کشورمان ایفا می‌کند. ایران دارای میدان‌های مشترک نفت و گاز با قطر و عربستان صعودی است و اگر خللی در برداشت از این میادین مشترک رخ دهد کشورمان نه‌تنها در رقابت منطقه‌ای جا خواهد ماند بلکه در شرایط جنگ اقتصادی و تحریم‌های ظالمانه اقتصاد کشور متحمل ضربه‌های مهلکی خواهد شد. به همین منظور شرکت ملی نفت ایران با پیش‌بینی برنامه‌های توسعه‌ای و سفارش ساخت سکوهای برداشت نفت و گاز قصد دارد تا نه‌تنها از رقبای منطقه‌ای عقب نماند بلکه گوی رقابت را نیز از قطر و عربستان برباید؛ اما متأسفانه برنامه‌ها آن‌طور که می‌بایست پیش نرفت. پروژه‌هایی که ایزوایکو مسئول ساخت و راه‌اندازی آن‌هاست پیشرفت فیزیکی قابل‌ملاحظه‌ا‌ی ندارد.
ایزوایکو بدعهدی را به اوج رساند
علیرغم وعده‌ی ضربی مبنی بر وفای به عهد ایزوایکو بدعهدی را به اوج خود رساند. این شرکت که درگذشته یکی از بزرگ‌ترین پیمانکاران حوزه‌ی فراساحلی کشورمان بود ساخت سکوی فروزان و سکوی توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی را عهده‌دار است. اهمال و بدعهدی در انجام تعهدات قراردادی توسط این شرکت نارضایتی شدید کارفرماها را به دنبال داشته است. از اواخر سال ۱۴۰۱ مهندس بابک عباس پور به دلیلی که برای ما مشخص نیست با ایزوایکو قطع همکاری نمود تا کامبیز یحیی زاده بر صندلی مدیریت بخش فراساحلی ایزوایکو تکیه بزند. همان‌گونه که پیش‌تر اشاره شد یحیی زاده نیز همانند ضربی از مدیران پروازی است.
یکی از متخصصان حوزه‌ی فراساحلی با اشاره به پروازی بودن یحیی زاده گفت: اکثر شرکت‌های پیمانکاری که با گروه فراساحلی همکاری دارند مورد بی‌مهری قرارگرفته‌اند ازاین‌رو از زمان حضور یحیی زاده کار تعطیل بوده و حتی یک پیچ بسته نشده است.
وی با اشاره به نارضایتی شدید کارفرمایان ایزوایکو گفت: کارفرماهای پروژه فاز ۱۱ و فروزان مکاتبات متعددی را با ایزوایکو انجام داده و از روند پروژه‌ها گلایه کرده‌اند. تا جایی که کارفرمای پروژه‌ی فاز ۱۱ اخطار اول فسخ قرارداد را ارسال و درصدد ابلاغ اخطار دوم است.
این مهندس سازه با اشاره به ارسال نامه عدم صلاحیت مشاور مهندسی پروژه فاز ۱۱ توسط کارفرما، گفت: خیلی زمان از دست رفت تا مشاور مهندسی باقیمتی غیرمنطقی و چند برابر بالاخره انتخاب شد؛ اما با توجه به اینکه در لیست مشاوران مورد تائید کارفرما نیست طی نامه‌ای عدم صلاحیت این مشاور به ایزوایکو اعلام شد. ازاین‌رو باید پروسه انتخاب مشاور دوباره تکرار شود که در صورت اقدام فوری حداقل ۲ ماه به طول می‌انجامد و پروژه همین حالا هم به لحاظ زمانی عقب است.
پیگیری‌های ما حاکی از این است که مدیر گروه سازه‌های فراساحلی در شرایطی که این گروه وضعیت بحرانی دارد و در آستانه‌ی فسخ مهم‌ترین قرارداد ادوار خود قرار دارد اکثر مواقع در محل کارخانه نیست. یحیی زاده در ۷ ماهی که از سال ۱۴۰۲ گذشته است درمجموع حتی ۳۰ روز را در بندرعباس حضور نداشته است.
قطر سبقت گرفت و ایران در رقابت منطقه‌ای جا ماند
همان‌گونه که اشاره شد مکاتبات متعددی در این خصوص با ایزوایکو انجام‌شده و در تمامی آن‌ها به عدم انجام تعهدات و تأخیرهای غیرمنطقی پروژه‌ها اشاره‌شده است. بدیهی است وقتی ابعاد پروژه ملی باشد خسارت‌ها نیز در ابعاد ملی رخ می‌دهند. با توجه به اینکه ایزوایکو در بخش سازه‌های فراساحلی با چالش‌های جدی مواجه است و قطر توسعه میدان مشترک خود با ایران را آغاز نموده است کشورمان در موضوع میادین مشترک با چالش‌های جدی مواجه است. در این راستا شرکت پتروپارس با ارسال نامه‌ای اخطار اول فسخ قرارداد را به ایزوایکو ابلاغ نموده و درصدد ابلاغ دومین اخطاریه فسخ قرارداد است. با توجه به عملکرد ضعیف مدیریتی ایزوایکو و ابلاغ عدم صلاحیت مشاور مهندسی این پروژه فسخ این قرارداد قریب‌الوقوع است.
فرصت‌ها از دست می‌رود و تنها حسرت می‌ماند
یکی از کارکنان گروه سازه‌های فراساحلی گفت: تلاش‌های بسیاری درگذشته صورت گرفت تا در صنعت نفت و گاز، ایزوایکو به‌عنوان برندی خوش‌نام شناخته شود. این تلاش‌های شبانه‌روزی به دلیل سو مدیریت در کمتر از دو سال از بین رفته و حالا ایزوایکو به‌عنوان بدنام‌ترین شرکت در صنعت نفت و گاز شناخته می‌شود.
وی افزود: مجری طرح فروزان نیز طی نامه‌نگاری‌های متعدد نسبت به بدعهدی‌های ایزوایکو گلایه کرده؛ و درصدد گرفتن بخش‌هایی از این پروژه از شرکت است.
پروژه‌هایی با ابعاد ملی که نه‌تنها گردش مالی ایزوایکو را متحول می‌کرد بلکه انجام به‌موقع آن باعث شکل‌گیری اعتماد کارفرمایان و سرازیر شدن پروژه‌های بیشتری می‌شد. فرصت‌هایی که اگر از دست بروند تنها حسرت آن برای هرمزگانی‌ها باقی می‌ماند چراکه ابعاد بزرگ و پول‌ساز این پروژه‌ها با افزایش شاخص اشتغال‌زایی و درآمد زمینه را برای توسعه‌ی استان هرمزگان فراهم می‌کند. پروژه‌هایی که می‌توانست باعث افتخار و غرور باشد حالا موجب آبروریزی و سرافکندگی شده است.
مدیریت ناکارآمد و وابستگی به بیگانگان
نه‌تنها وعده‌هایی که ضربی در بهمن‌ماه ۱۴۰۰ مبنی بر عقد قرارداد ساخت شناورهای نفت‌کش و کانتینر بر داد عملی نشد بلکه از رونق تعمیرات نیز در این مدت کاسته شده است. همان‌گونه که می‌دانید کیفیت و زمان در تعمیرات شناورها دو عنصر بسیار حائز اهمیت است و باید تعمیرات شناورها در زمان توافق شده باکیفیت مطلوب به پایان رسد. در دوران مدیریت سابق تلاش‌های بسیاری در جهت کاهش زمان تعمیرات شناورها صورت گرفت. در این دوران زمان تعمیر یک نفت‌کش غول‌پیکر بین ۲۸ روز تا ۳۲ روز متغیر بود و با توجه به روند رو به رشد پذیرش شناورها می‌توان نتیجه گرفت که کارفرماها از روند تعمیرات رضایت دارند. در دوران تصدی ضربی اما زمان تعمیر افزایش یافت و کارفرماها بارها از کیفیت تعمیرات گلایه‌مند بودند.
یکی از کارکنان ایزوایکو با اشاره به تعمیرات سوپر تانکر دُر در سال ۱۳۹۸ گفت: ما در گروه شناورهای بزرگ یک سوپر تانکر را برای اولین بار در کشور در زمان ۲۸ روز تعمیر کردیم.
وی با اشاره به اینکه سال گذشته سوپر تانکر ناشا برای تعمیرات به گروه شناورهای بزرگ مراجعه کرد، گفت: تعمیرات این شناور ۸۱ روز طول کشید و کارفرما از روند تعمیرات آن‌قدر ناراضی بود که هنوز صورت‌حساب‌ها را تائید نکرده است.
این مهندس صنایع با اشاره به نارضایتی شرکت ملی نفت‌کش ایران، گفت: شرکت ملی نفت‌کش از کیفیت تعمیرات رضایت ندارد و معتقد است ایزوایکو مبلغ هنگفتی به این شرکت ضرر مالی رسانده است.
همان‌گونه که اشاره شد روند تعمیر یک فروند شناور سوپر تانکر با افزایش سه برابری از ۲۸ روز به ۸۱ روز رسیده است شرکت ملی نفت‌کش ایران به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین کارفرماها در بخش تعمیرات از عملکرد ایزوایکو رضایت ندارد. با بررسی و مقایسه‌ی تعداد کشتی‌های پذیرش‌شده‌ی این شرکت در این مدت با گذشته مشخص است که پذیرش شناورها در ایزوایکو با کاهش مواجه بوده است که ناشی از عدم رضایت این کارفرماست. برای مثال ایزوایکو در سال ۱۴۰۱، ۴ فروند و در سال جاری تنها ۲ فروند از شناورهای متعلق به شرکت ملی نفت‌کش ایران را پذیرش و تعمیر کرده این در حالی است که در سال ۱۳۹۹، ایزوایکو پذیرای هشت فروند از شناورهای این کارفرما بود. کیفیت پایین و افزایش زمان تعمیرات سبب شده تا کارفرماها تعمیرات شناورهای خود را با هزینه‌ی بیشتر اما باکیفیت بالاتر و زمان کمتر در خارج از کشور انجام دهند. این موضوع نه‌تنها کاهش درآمد ایزوایکو را در پی داشته بلکه در شرایط جنگ اقتصادی باعث خروج میزان زیادی ارز از کشور و وابستگی به بیگانگان شده است.
ضعف‌های پنهان در نرخ تسعیر ارز
علیرغم آنچه گفته شد بررسی صورت‌های مالی نشان می‌دهد که ایزوایکو با رشد درآمد مواجه بوده است. این موضوع شاید در ابتدا همگان را به‌اشتباه بیندازد اما وقتی بدانیم نرخ تسعیر ارز در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال ۱۴۰۰، چهل‌وسه درصد افزایش داشته متوجه می‌شویم که رشد درآمد ایزوایکو حاصل افزایش حباب گون نرخ تسعیر ارز بوده است و اگر این نرخ را ثابت در نظر بگیریم شاخص درآمدزایی در بزرگ‌ترین زیرساخت دریایی کشور نه رشد نداشته که با کاهش نیز روبرو بوده است.
عملکرد فنی ایزوایکو خود مؤید همه‌چیز است. نگرانی متخصصان و دلسوزان صنعت دریایی بی‌راه نیست. فارغ از تبلیغات و عدد سازی‌ها، واقعیت این است: نابسامانی و بحران در حال فلج کردن بزرگ‌ترین زیرساخت دریایی کشور است.
سازمان گسترش چرا درصدد حفظ ضربی است؟
درراه بازگشت به تهران از پنجره‌ی هواپیما چراغ‌های روشن بندرعباس را تماشا و همه‌چیز را یک‌بار دیگر مرور می‌کنم:
کارفرماهای حوزه‌ی فراساحلی از عملکرد ایزوایکو ناراضی‌اند، پروژه توسعه فاز ۱۱ در شرف فسخ قرارداد است، کیفیت پایین و افزایش زمان تعمیرات، کارفرمایان بزرگ ایزوایکو را که در سالیان گذشته حامی صنعت داخلی بودند به‌جایی رسانده که تعمیرات شناورهای خود را در خارج از کشور انجام می‌دهند، ضربی که با وعده‌های رنگارنگ نظیر ساخت کشتی بر صندلی مدیریت ایزوایکو تکیه زد کدام وعده را عملی کرده؟ مهم‌ترین خواسته پرسنل ایزوایکو یعنی طرح طبقه‌بندی مشاغل فدای مانور تبلیغاتی آقای مدیرعامل شده و پرسنل دلسرد و ناراضی هستند و …
هواپیما که در تاریکی هوا شناور شد از خودم پرسیدم: حال که نمایندگان مردم هرمزگان در مجلس شورای اسلامی هم‌صدا با استاندار هرمزگان وضعیت ایزوایکو را بحرانی و چاره را در تعویض مدیرعامل می‌بینند سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران چرا درصدد حفظ ضربی است؟ فسخ قرارداد پروژه‌ی فاز ۱۱ موضوعی کوچک نیست. خروج این پروژه از ایزوایکو یعنی یک آبروریزی بزرگ؛ چرا بابک احمدی که به‌تازگی بر صندلی ایدرو تکیه زده می‌خواهد سهمی از این بی‌آبرویی داشته باشد؟ آیا ایدرو از واقعیت ایزوایکو بی‌خبر است؟ یا به هر نحوی آمار و اطلاعات نادرست احمدی را در جبهه‌ی اشتباهی قرار داده است ؟
شاید زمان پاسخ تمام این سؤالات را در آستین داشته باشد اما با توجه به وضعیت حال حاضر ایزوایکو تأخیر در تصمیم‌گیری می‌تواند ضررهای جبران‌ناپذیری به بار بیاورد.
ثبت دیدگاه