دریانیوز: از ۱۶ لغایت ۲۴ مهرماه هفته آگاهی بخشی در خصوص مشکلات ویژه یادگیری نام نهاده شده است. کودکان و دانش آموزانی که دارای اختلال یادگیری هستند برای رفع این مشکلشان باید به مرکز آموزشی و توانبخشی مشکلات ویژه یادگیری مراجعه کنند. برای آشنایی بیشتر با مرکز آموزشی و توانبخشی مشکلات یادگیری بندرعباس، اهدافشان و اینکه چه دانش آموزانی به این مرکز مراجعه می کنند و چگونه آموزش های مختلف به دانش آموزان داده می شودبا خانم رقیه اخلاقی رییس این مرکز گفتکویی داشته ایم.
رقیه اخلاقی در ابتدا عنوان کرد: هفته آگاهی بخشی در خصوص مشکلات ویژه یادگیری که ابتکار و خلاقیتی است از سوی همکاران مراکز اختلالات یادگیری و اداره آموزش و پرورش استثنایی هرمزگان از ۱۶ لغایت ۲۴ مهرماه می باشد، نشانگر اهداف و خدماتی است که این مراکز برای دانش آموزان انجام می دهند. اما در مورد اختلالات یادگیری اینگونه باید بگوییم: مدت های طولانی دانش آموزانی را که در یک یا چند درس مشکلات جدی داشتند با اصطلاحات معلول ادراکی ، آسیب مغزی وآسیب دیده عصبی معرفی می‌کردند. با توجه به یافته های جدید در مورد یادگیری ، در سال ۱۹۶۳جمعی از متخصصین ، اصطلاح ناتوانی‌های یادگیری را جایگزین اصطلاحات قبل کردند.
تعریف اختلالات یادگیری یا مشکلات ویژه یادگیری:
اختلال در یک یا چند فرایند روانشناختی پایه است که به کاربرد زبان بیانی و نوشتاری مربوط می شود و می‌تواند به شکل عدم توانایی کامل در شنیدن ، فکر کردن، صحبت کردن ، خواندن ، نوشتن ، هجی کردن ، و یا محاسبات ریاضی آشکار شود .
این دانش آموزان به لحاظ هوشی معمولی هستند یا حتی از هوش بالایی برخوردارند ، هیچ مشکل جسمی از لحاظ بینایی ، شنوایی و حرکتی ندارند ، اختلال رفتاری و محرومیت های فرهنگی – اقتصادی و محیطی هم ندارند ، تلاش هم می کنند ، اما در یک یا چند درس دارای مشکلات جدی یادگیری می باشند . (تفاوت بین توانایی و عملکرد) به زبان ساده ، کودکان و بزرگسالان دارای اختلال یادگیری چیزها را متفاوت می بینند ، می شنوند و درک می کنند. این می تواند در یادگیری اطلاعات و مهارتهای جدید و استفاده از آنها باعث مشکل شود. متداول ترین انواع اختلالات یادگیری شامل مشکلات خواندن، نوشتن ، ریاضیات ، استدلال ، شنوایی و گفتار است.
میزان شیوع اختلال یادگیری
تحقیقاتی که به شکل خاص در ایران صورت گرفته است نشان می دهد:
اختلال ریاضی ۶درصد اختلال نوشتن ۱۰ درصد اختلال خواندن ۱۱درصد ۸۰ تا ۸۵ درصد نارساخوانی در پایه دوم قابل تشخیص و درمان است و ۱۵ درصد در پایه های بالاتر ، پس تشخیص زودتر برابر با درمان بهتر است. با توجه به تعریف هایی که از دانش آموزان دچار مشکلات ویژه یادگیری بیان شده است، به نظر می‌رسد معلم ها از جمله کسانی هستند که متوجه این دانش‌آموزان می شوند و بعد از اینکه روش های مختلف یاددهی -یادگیری را اجرا می کنند ولی درباره چنین کودکانی به موفقیت چشمگیر و خاصی نمی‌رسند. بنابراین آنها را به مراکز آموزشی و توانبخشی مشکلات ویژه یادگیری ارجاع می دهند.
علائم د انش آموزان دارای اختلال یادگیری یا مشکلات ویژه یادگیری
علائم مثبت:
*دارای بهره هوشی عادی و یا بالاتر هستند
*از نظر حواس مختلف : بینایی، شنوایی … سالم هستند
*از امکانات آموزشی مناسبی برخوردار هستند
*دارای نابهنجاری های شدید رفتاری نیستند
علایم منفی :
• اعتماد به نفس پایینی دارند
• حرکات چشمی نامنظمی دارند
• عدم هماهنگی چشم و دست دارند
• انگیزه ای برای انجام تکالیف ندارند
• دچار حواس پرتی و فراموشی هستند
• با توجه به سن و هوش از هم سن و سالان خود عقب تر هستند
• در دقت و توجه و تمرکز و حافظه ضعف دارند
شناسایی و تشخیص کودکان دارای ناتوانی‌های یادگیری
در وهله اول مسولیت تشخیص مشکلات ویژه یادگیری در دانش آموزان به عهده والدین و معلمین است.
والدین این کودکان به دلیل تماس فراوان با کودک اغلب اوقات جز اولین نفراتی هستند که به نشانه های ناتوانی فرزندان خودشان پی می برند. اگرچه محیط مدرسه برخی ناتوانی ها را زودتر نشان می دهد اما والدین به کندی رشد کودکشان در مهارتهای حرکتی، زبانی ، اجتماعی ، و یادگیری زودتر پی می برند. بعد از دقت والدین آنچه که اهمیت دارد ،دانش معلمین و مدیران و کادر مدرسه در مورد این مشکلات ، علایم، تشخیص و ارجاع به موقع به متخصص مربوطه( که مراکز مشکلات ویژه یادگیری هستند) می باشد . این اختلالات در کودکان و دانش آموزان نیاز به مداخلات تخصصی دارد و آموزش های جبرانی و فشار به کودک یا کلاس های تقویتی ، چاره ساز نیست.
پس همکاری والدین و معلمین و کادر مدارس در تشخیص و کمک به این دانش آموزان عزیز حائز اهمیت است. پس از تشخیص و شناسایی این دانش آموزان توسط معلم مدرسه از طریق مدیر مدرسه و هماهنگی با والدین ، این دانش آموزان به مراکز مشکلات ویژه یادگیری ارجاع داده می شوند. نکته : متاسفانه بعضی از اولیا همکاری لازم را با کادر مدرسه و مراکز ندارند و تصورشان از کودک دارای اختلال یادگیری اشتباه است . در صورتیکه همانطور که در تعریف آورده شد کودک دارای اختلال یادگیری از نظر هوشی مانند هم سن و سالان خود نرمال و حتی بالاتر از نرمال می باشد و کودن ، تنبل و کند ذهن نیست فقط نحوه دریافت و پردازش اطلاعات در این کودکان متفاوت است. یعنی این کودکان چیزها را متفاوت می‌بینند ، متفاوت می شنوند و متفاوت درک می کنند .
مراحل ارزیابی و تشخیص در مراکز آموزشی مشکلات ویژه یادگیری
ارزیابی عبارت است از فرایند جمع آوری اطلاعات درباره دانش آموز برای داوری و تصمیم گیری درباره او ،شیوه های ارزیابی و تشخیص به سه فرایند تقسیم می شوند: مصاحبه، مشاهده وآزمون . هدف از مصاحبه تشخیصی و بالینی ، یافتن دقیق علل و عوامل مؤثر در پیدایش اختلال و مشکل تحصیلی در مراجع و دانش‌آموز می باشد، که از والدین توسط مدیر مرکز گرفته می شود. به گفته یوگی برا: « گاه فقط با دیدن می توان چیزهای بسیاری دریافت . « مشاهده دانش آموز بخشی ضروری در ارزیابی ناتوانی های یادگیری است . و اطلاعات حاصل از آن می تواند، سهم ارزنده ای در ارزیابی داشته باشد. که در حین کار با دانش آموز انجام می شود. یک تحول مهم در تشخیص و جای دهی کودکان ویژه دریافتهای جدیدی است که از آزمونهای روانی وهوشی بدست آمده است، که در مراکز این آزمون‌ها توسط متخصصین از کودکان گرفته می شود و اطلاعات ارزنده را در مورد علت مشکل این کودکان به متخصص و مربی مرکز می دهد.
پس از ارزیابی دقیق دانش آموز در مراکز با روش‌های گفته شده ، دانش آموز پذیرفته می شود و برنامه خاصی مطابق با نوع مشکل برای او طرح ریزی می‌گردد و همزمان که کودک به مدرسه می رود، یک روز در هفته را به مرکز می آید و تحت آموزش قرار می گیرد. تا مشکل اصلی او که باعث مشکلات جدی در یادگیری او شده است برطرف گردد. این مشکلات ممکن است شامل مشکل در دقت در توجه و تمرکز، مشکل در حافظه دیداری و حافظه شنیداری ، ادراک، استدلال و فهم کلامی و حافظه فعال باشد که با بازی و فعالیت‌های متنوع این فرایند تقویت شده و دانش‌آموزان در دروس پیشرفت چشم گیری خواهند داشت.
ثبت دیدگاه