دریانیوز// پیرمرد روی تنه‌ی قایق کهنه اش نشسته بود، دست‌های پرچینش را به زانوانش تکیه داده و چشم‌های کم‌سویش به جایی در افق خیره مانده بود. موج‌ها آرام، بی‌حوصله می‌آمدند و می‌رفتند. لب‌های خشکیده‌اش را باز کرد، صدایش مثل صدای چوب کهنه‌ای بود که روی ماسه کشیده شود:«اون وقتا، اینجا بهشت بود… نه این خاکستری که می‌بینی. درختا بلند بودن، برگاشون سبزِ سبز، اون‌قدری که نور خورشید از بینشون رد نمی‌شد. وقتی قایقو تو آب می‌ذاشتی، ماهیا دورش جمع می‌شدن، نقره‌ای، زنده، شاد… حالا نگاه کن، آب تیره شده، نفسِ درختا بریده شده، پرنده‌ها کمتر شدن. تو می‌فهمی این یعنی چی؟
سکوت کرد. انگار چیزی در گلویش گیر کرده بود، شاید خاطره‌ای که دیگر جایی برای زنده شدن نداشت. دستی روی زانویش کشید، چشمانش را بست و با صدایی خسته گفت:«اون روزا که جنگل حرا هنوز نفس می‌کشید، ما هم زنده‌تر بودیم.»این روایت آشنای تعداد زیادی از افراد مسن که کودکی و جوانی خودشون بین جنگل های سرسبز و پر از ماهی و پرنده سپری کرده اند.آیا هنوز کاری از دست ما ساخته است؟
جنگل‌های حرا در هرمزگان با مساحت حدود ۲۲,۰۰۰ هکتار (بر اساس گزارش اداره کل محیط زیست هرمزگان، ۱۴۰۲)، یکی از بزرگترین اکوسیستم‌های مانگرو در خلیج فارس محسوب می‌شوند. این جنگل‌ها عمدتاً در مناطق خورهای بندر خمیر، قشم، و سیریک متمرکزند و به‌عنوان ذخیره گاه زیست کره یونسکو ثبت شده‌اند. با این حال، بر اساس داده‌های سازمان جنگل‌ها و مراتع ایران، سالانه ۱.۵٪ از مساحت این جنگل‌ها به دلیل فعالیت‌های انسانی و تغییرات اقلیمی تخریب می‌شود.
عوامل اصلی تخریب جنگل‌های حرا در هرمزگان
آلودگی صنعتی و نفتی:
– استان هرمزگان میزبان ۴ پالایشگاه نفت و ۱۲ پایانه نفتی است (منبع: وزارت نفت، ۱۴۰۱). نشت نفت از تانکرها و خطوط لوله در سال ۱۴۰۰ منجر به آلودگی حدود ۵۰۰ هکتار از جنگل‌های حرا در خورهای بندرعباس شد.
– پساب صنعتی کارخانه‌ها، شوری آب را تا ۶۵٪ افزایش داده است (گزارش محیط زیست هرمزگان، ۱۴۰۲).
تغییرات اقلیمی:
– میانگین دمای سالانه هرمزگان در دهه اخیر ۱.۸°C افزایش یافته و بارندگی سالانه به ۹۰ میلیمتر کاهش پیدا کرده است (سازمان هواشناسی ایران، ۱۴۰۲).
– بالا آمدن سطح آب دریا (سالانه ۴.۵ میلیمتر) موجب غرقابی شدن ریشه درختان حرا در مناطق کم‌عمق شده است.
توسعه ناپایدار:
– پروژه‌های پرورش میگو ، ۱۲۰۰ هکتار از جنگل‌ها را نابود کرده است.
– ساخت اسکله ها و سد سازی باعث کاهش ۴۰٪ رسوبات مفید شده است.
تجارب موفق جهانی در احیای مانگروها
– پروژه احیای مانگروهای سونداربانس (هند و بنگلادش)
– بزرگترین اکوسیستم مانگرو جهان (۱۰,۰۰۰ کیلومترمربع) که با مشارکت ۱.۲ میلیون نفر از جوامع محلی، ۶۲۰ کیلومترمربع از آن بین سالهای ۲۰۱۰-۲۰۲۰ احیا شد.
– استفاده از سیستم «Mangrove Cell» برای نظارت هوشمند با پهپاد و آموزش جوامع برای پرورش نهال مقاوم به شوری طرح میلیارد درختی سنگال (۲۰۲۰-۲۰۳۰)
– کاشت ۷۹ میلیون نهال حرا در دلتای سین-سالوم با همکاری IUCN، که باعث افزایش ۲۲درصدی جمعیت ماهیان و جذب ۵۰۰,۰۰۰ گردشگر در سال شده است.
– ایجاد «بانکهای جوامع محلی» برای تأمین مالی زنان در توسعه اکوتوریسم.
– پروژه مانگروهای اندونزی (برنامه Blue Forests)
– احیای ۲۱۰,۰۰۰ هکتار مانگرو در جزایر سولاوسی با تکنیک «Silvofishery» (ترکیب پرورش میگو با کشت حرا) که درآمد جوامع را ۳۵٪ افزایش داده است.
– جذب ۱۲ میلیون دلار از بازارهای کربن بین‌المللی با فروش اعتبارات کربن جذب‌شده توسط مانگروها.
نقشه راه نجات جنگل های مانگرو هرمزگان چیست؟
۱اجرای پروژه پایلوت بیوراکتور در بندر خمیر:
در سال ۱۴۰۱، یک پروژه آزمایشی با همکاری دانشگاه هرمزگان و شرکت دانش‌بنیان اقیانوس پاک آغاز شد. استفاده از بیوراکتورها در این منطقه، غلظت فلزات سنگین را تا ۳۰٪ کاهش داده است.
نظارت هوشمند بر صنایع آلاینده:
– استقرار ۲۰ حسگر IoT در خورهای قشم و بندرعباس (با حمایت UNDP) برای اندازه گیری لحظه‌ای آلاینده‌ها.
– در سال ۱۴۰۲، ۳ واحد صنعتی به دلیل نقض استانداردهای محیط زیستی جریمه شدند.
مشارکت جوامع محلی:
– طرح «حرا بانان» در روستای گوران قشم، با آموزش ۲۰۰ نفر از زنان محلی، موفق به کاشت ۵۰,۰۰۰ نهال و ایجاد درآمد از طریق اکوتوریسم شد.
– بر اساس گزارش سازمان میراث فرهنگی، تعداد گردشگران جنگل‌های حرا در هرمزگان از ۵۰,۰۰۰ نفر در سال ۱۳۹۵ به ۲۵۰,۰۰۰ نفر در سال ۱۴۰۱ افزایش یافته است.
کاشت و پخش بذر درخت با پهپاد
همکاری بین‌المللی:
– دریافت ۲ میلیون دلار کمک مالی از صندوق جهانی محیط زیست (GEF) برای پروژه احیای خورهای سیریک.
– مشارکت ایران در برنامه «حفاظت از مانگروهای خلیج فارس» با همکاری کشورهای حاشیه خلیج فارس.
اگر شما دوست دارید در حفظ این میراث زیست کره برای نسل های بعدی شریک باشید می توانید باعضویت در کمپین کاشت نهال حرا این جنگل های زیبا را حفظ کنید.
– برخی پروژه ها مانند «همیاران حرا» یا برنامه های کاشت جمعی در فصل مناسب (معمولاً شهریور تا آبان) برگزار می شوند. مردم می توانند به صورت داوطلبانه در این رویدادها شرکت کنند.
– برای اطلاع از زمان و مکان دقیق، میتوانید با اداره محیط زیست هرمزگان تماس بگیرید.
ثبت دیدگاه