دریانیوز// مشکلات همسران در حوزه های مختلف باعث چالش و بحران های خانوادگی زیادی شده و عدم آگاهی درخصوص راهکارهای رفع آنها منجر به مشکلات دیگری می شود و طلاق های عاطفی و زندگی های سرد وبی روح افزایش یافته و زوجین می گویند ما فقط بخاطر فرزندان مان در این زندگی ، همدیگر را تحمل می کنیم و مانده ایم . گاهی هم برخی از زوجین راهی جز جدایی از همدیگر را به صلاح نمی بینند و به همین دلیل آمار طلاق در جامعه بسیار افزایش یافته است و از آن طرف هم‌فرزندان قربانی این جدایی ها می شوند.
در یک گفتگوی ویژه با دکتر مجتبی رنجبری، روانشناس خانواده و زوج‌درمانگر با بیش از ۱۰ سال تجربه، به بررسی چالش‌ها و مشکلات زناشویی و خانوادگی و همچنین راهکارهای مؤثر برای تقویت ارتباطات در خانواده می‌پردازیم. دکتر رنجبری که به عنوان رئیس اداره مشاوره و سلامت روان دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان فعالیت می‌کند، تخصص خود را در ایجاد تعاملات عاطفی سالم و بازسازی روابط آسیب‌دیده به کار گرفته است. این مصاحبه به ما کمک می‌کند تا با نظرات و توصیه‌های وی در مورد مشکلات شایع زناشویی، نقش مشاوره، و راه‌های مقابله با وسواس و استرس آشنا شویم.
دریا: جهت آشنایی بیشتر مخاطبان‌مان، خودتان را معرفی کرده و از فعالیت‌های‌تان بفرمایید.
مجتبی رنجبری هستم، مدرس دانشگاه و روانشناس خانواده و زوج‌درمانگر با بیش از ۱۰ سال تجربه در مشاوره خانواده و بهبود روابط بین فردی. از سال ۱۳۹۳ به عنوان رئیس اداره مشاوره و سلامت روان دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان فعالیت می‌کنم. تخصص من در ایجاد تعاملات عاطفی سالم، مدیریت تعارضات و بازسازی روابط آسیب‌دیده است. با داشتن پروانه اشتغال تخصصی از انجمن روانشناسی جمهوری اسلامی ایران، در کنار مشاوره‌های فردی و زوجی، به آموزش مهارت‌های زندگی و طراحی دوره‌های آموزشی نیز می‌پردازم. هدف من تسهیل تغییرات مثبت در زندگی مراجعان با استفاده از راهکارهای علمی و مبتنی بر شواهد است.
دریا: در کدام بخش‌های مؤسسه آموزش فن بیان و مهارت‌های زندگی سیمرغ بندرعباس فعالیت دارید؟
بنده در کنار خانم دکتر صابر در بخش هسته مشاوره مؤسسه سیمرغ فعالیت می‌کنم. تمرکز اصلی من در این مؤسسه بر ارائه مشاوره و روان‌درمانی و آموزش مهارت‌های زندگی است. به‌طور تخصصی در حوزه‌های آموزش مهارت‌های ارتباطی، تقویت روابط زناشویی و خانوادگی و مدیریت تعارض فعالیت دارم. همچنین، طراحی و اجرای کارگاه‌های گروهی و مشاوره فردی و خانوادگی به منظور ارتقای کیفیت زندگی افراد از دیگر فعالیت‌های من محسوب می‌شود.
شایع‌ترین مشکلات زناشویی
دریا: شایع‌ترین مشکلات زناشویی که زوج‌ها با آن مواجه هستند، چیست؟
براساس تحقیقات علمی و متون روانشناسی، شایع‌ترین مشکلات زناشویی که زوج‌ها با آن مواجه می‌شوند شامل:
– ناتوانی در ارتباط مؤثر (مثل مشکلات در بیان احساسات، عدم توانایی در گوش دادن فعال)
– تفاوت در انتظارات و ارزش‌ها (خصوصاً در زمینه‌های مالی، تربیت فرزند و تقسیم کار خانه)
– مشکلات جنسی (کاهش علاقه یا اختلالات جنسی)
– خیانت و بی‌وفایی
– مدیریت خشم و برخورد با تعارضات
– افسردگی و اضطراب در یکی از طرفین می باشد.
پژوهش‌ها نشان می‌دهند که عدم مهارت‌های ارتباطی و کمبود آموزش در حل تعارضات می‌تواند موجب تشدید این مشکلات شود.
دریا: چگونه می‌توان بهبود ارتباط و تفاهم بین همسران را تسهیل کرد؟
بهبود ارتباط زوج‌ها نیازمند ایجاد تغییر در دو سطح است:
۱٫ فردی: توسعه مهارت‌های هوش هیجانی مانند خودآگاهی، خودتنظیمی و همدلی.
۲٫ ارتباطی: تقویت تکنیک‌های گوش دادن فعال، استفاده از زبان غیرخشونت‌آمیزو بازخورد دادن سازنده.
رویکردهای درمانی مانند “زوج‌درمانی متمرکز بر هیجان” یا “زوج‌درمانی شناختی-رفتاری” می‌توانند به زوج‌ها کمک کنند تا الگوهای منفی ارتباطی را شناسایی و اصلاح کنند.
اثرات مشاوره
دریا: نقش مشاوره در حل مشکلات زناشویی چیست و چگونه می‌توان بهترین استفاده را از آن کرد؟
زوج‌درمانی و مشاوره زوج‌ها مبتنی بر نظریه‌های روانشناختی و تحقیقاتی است که به زوج‌ها کمک می‌کند الگوهای ناسازگار را تغییر داده و به مهارت‌های جدید دست یابند. در جلسات درمانی، مشاور فضایی بی‌طرف ایجاد می‌کند که طرفین می‌توانند نگرانی‌های خود را به‌طور شفاف مطرح کنند و به درک مشترک برسند. بهترین استفاده از مشاوره به این صورت است:
۱٫ انتخاب مشاور متخصص: کسی که در زمینه زوج‌درمانی و خانواده‌درمانی تجربه کافی داشته باشد.
۲٫ تعهد به فرآیند درمان: زوج‌ها باید آماده باشند زمان و انرژی لازم را برای تغییر اختصاص دهند.
۳٫ باز بودن برای دریافت بازخورد: پذیرش اشتباهات و تلاش برای اصلاح آنها.
دریا: چه توصیه‌هایی برای زوج‌هایی که با بی‌وفایی یا خیانت مواجه شده‌اند، دارید؟
مواجهه با خیانت تجربه‌ای دردناک است، اما می‌توان با کمک مشاوره، مسیر بهبودی را آغاز کرد. ابتدا باید روی شفافیت، مدیریت احساسات، بازسازی اعتماد، پذیرش مسئولیت توسط هر دو طرف و تمرکز بر آینده (یادگیری از گذشته و ایجاد اهداف جدید برای رابطه) تمرکز کرد. باید اشاره کرد درمان فردی و زوج‌درمانی در این مسیر بسیار مفید خواهد بود و زوجین باید به رابطه زمان بدهند.
دریا: چگونه می‌توان از بروز اختلافات کوچک و تبدیل‌شان به مشکلات بزرگ جلوگیری کرد؟
پیشگیری از تشدید اختلافات مستلزم نظارت فعال بر رابطه است. به این معنا که زوج‌ها باید مشکلات را در مراحل ابتدایی شناسایی کرده و به آنها رسیدگی کنند. تکنیک‌هایی مانند “زمان توقف” (Time-Out) در هنگام افزایش تنش و استفاده از “جلسات گفت‌وگوی ساختاریافته” می‌توانند مؤثر باشند. همچنین آموزش مهارت‌های حل تعارض و تقویت تعاملات مثبت از طریق تشویق و قدردانی، مدیریت هیجانات و به‌ویژه خودکنترلی در مواجهه با خشم می‌تواند از تبدیل مشکلات کوچک به مسائل پیچیده جلوگیری کند.
اثرات شیفت های سنگین بر ارتباطات خانوادگی
دریا: برخی از مشاغلی که شیفت‌های طولانی مدت دارند مانند پرستاری و پزشکی و …، باعث می‌شود فرد شاغل بسیار خسته شود و حتی در زندگی خانوادگی و شخصی و ارتباط با همسر و فرزندان با مشکل مواجه شوند. این افراد چگونه باید بتوانند بر مشکلات‌شان فائق آیند تا فرزندان کمترین آسیب را ببینند یا فرزندان‌شان آسیب نبینند؟ چگونه افراد با شیفت‌های طولانی مثل پزشکان و پرستاران می‌توانند مشکلات زندگی شخصی و خانوادگی را مدیریت کنند؟
می‌خواهم به این سوال شما به صورت کاربردی پاسخ دهم. مطالعات نشان می‌دهند که ایجاد مرزهای کاری-شخصی و مدیریت استرس می‌تواند به افراد کمک کند تا به‌طور مؤثر با فشارهای شغلی مقابله کنند. زوجین باید زمان باکیفیت برای برقراری ارتباطات مؤثر در زندگی شخصی خود اختصاص دهند. در این راستا، آموزش مهارت‌های مقابله با استرس، مانند تکنیک‌های تنفس عمیق و مدیتیشن، می‌تواند در کاهش خستگی و بهبود روابط خانوادگی تأثیرگذار باشد.
دریا: اگر یکی از زوجین وسواس زیادی داشته باشد و بخواهد از مواد شوینده و… به میزان زیاد برای شستشو و تمیزی استفاده کند و حمامش یکی دو ساعت طول بکشد و یا شستن لباس‌ها در چند مرحله و یکی دو روز طول بکشد که اگر شاغل باشد، باعث بروز مشکلات بیشتری می‌شود و جر و بحث بین زوجین و گاهی الگوبرداری فرزندان ممکن است به همراه داشته باشد. برای درمان و اصلاح این وسواس چه کار باید کرد؟ خود شما مشاوره‌هایی را برای چنین زوجینی دارید؟ برای درمان و اصلاح وسواس چه کار باید کرد؟
قطعا من با توجه به سابقه کلینیکی که دارم زوج‌هایی را با این مسائل ملاقات کرده‌ام و می‌توانم توصیه‌هایی درخور فضای مصاحبه عرض کنم. وسواس یک اختلال روانشناختی است که عملکرد فرد را در حوزه‌های شغلی، خانوادگی و ارتباطی تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما قابل درمان و بهبودی است. روان‌درمانی در این حوزه معمولاً ترکیبی از روان‌درمانی (شامل درمان شناختی-رفتاری، فراشناخت و …) و دارودرمانی است. این نوع درمان‌ها بر کاهش اضطراب مرتبط با وسواس‌ها و تغییر الگوهای فکری نادرست تمرکز دارند. در زوج‌درمانی، تمرکز بر حل تعارضات ناشی از رفتارهای وسواسی و ایجاد استراتژی‌هایی برای تعامل مؤثر با شریک زندگی ضروری است.
دریا: راه‌های مؤثر برای تقویت ارتباط عاطفی بین همسران چیست؟
تعامل روزانه، گفت‌وگوی منظم، قدردانی و تشکر از یکدیگر، بیان محبت به صورت کلامی و غیرکلامی، ایجاد تجربیات مشترک، توجه به نیازهای عاطفی یکدیگر و بخشش و قدردانی از جمله راهکارهایی است که می‌تواند ارتباط عاطفی را تقویت کند.
دریا: چگونه می‌توان ارتباط مؤثر در مواقع استرس و تنش را حفظ کرد؟
در مواقع استرس، زوج‌ها باید تمرکز خود را از سرزنش به “حل مسئله مشترک” تغییر دهند. استفاده از رویکردهای آرام‌سازی مانند تنفس دیافراگمی یا تکنیک‌های مبتنی بر ذهن‌آگاهی (Mindfulness) می‌تواند به کاهش تنش کمک کند. همچنین، شناسایی و بیان احساسات به شکلی غیرتهدیدکننده، مانند استفاده از جملات “من احساس می‌کنم…” به جای “تو همیشه…”، برای حفظ ارتباط سالم ضروری است.
دریا: نقش ارتباط غیرکلامی در روابط همسران چیست و چگونه می‌توان آن را بهبود بخشید؟
تحقیقات نشان می‌دهد که بیش از ۷۰٪ ارتباطات انسانی غیرکلامی است. زبان بدن، حالت چهره، تن صدا و لمس می‌توانند پیام‌های عمیقی درباره احساسات و نیت‌ها منتقل کنند. برای مثال، تماس چشمی مداوم نشانه توجه و احترام است، در حالی که پرهیز از تماس چشمی ممکن است به‌عنوان بی‌توجهی تفسیر شود. آگاهی از این سیگنال‌ها و تنظیم آنها بر اساس شرایط می‌تواند روابط زوجین را تقویت کند.
دریا: چگونه می‌توان تفاوت‌های فردی و فرهنگی بین همسران را مدیریت کرد؟
مدیریت تفاوت‌های فرهنگی و فردی نیازمند پذیرش این واقعیت است که تنوع یک فرصت برای رشد است. زوج‌ها باید در محیطی بدون قضاوت، درباره ارزش‌ها، سنت‌ها و انتظارات خود گفت‌وگو کنند. روش‌هایی مانند مداخله بین‌فرهنگی در درمان زوج‌ها یا تمرین نقش‌ها (Role-Playing) می‌توانند به درک متقابل و سازگاری کمک کنند.
دریا:گاهی در جامعه می بینیم که اختلاف بین همسران حتی به قتل همسر می انجامد ،مانند قتل یک خبرنگار توسط همسر وکیلش که چندهفته قبل رخ داد و یا گاهی خودکشی یکی از همسران اتفاق می افتد. خودکشی را حتی بین برخی از رزیدنت ها،پزشکان ، پرستاران و… نیز شاهدیم . بنظرتان چه باید کرد تا به این اتفاقات غیرقابل جبران نرسیم و بتوان پیشگیری کرد؟ چگونه می‌توان از خودکشی یا قتل ناشی از اختلافات خانوادگی پیشگیری کرد؟
آموزش مهارت‌های کنترل خشم، آگاهی‌بخشی درباره سلامت روان و ایجاد دسترسی آسان به خدمات مشاوره‌ای و روان‌درمانی، تقویت شبکه‌های حمایتی و تشخیص زودهنگام مشکلات روان می‌تواند به پیشگیری کمک کند. همچنین آموزش مهارت‌های مدیریت خشم، حل تعارضات و تقویت تاب‌آوری از راه‌های پیشگیری به‌شمار می روند.
ثبت دیدگاه