دریانیوز// هرمزگان، واقع در جنوب ایران، به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود، آب و هوایی گرم و خشک دارد. این استان با داشتن منابع طبیعی فراوان و نزدیکی به دریای عمان، به عنوان یکی از مناطق استراتژیک کشور شناخته می‌شود. اما در سال‌های اخیر، کمبود بارش و تغییرات اقلیمی، بحران آب و خشکسالی شدیدی را در این منطقه به وجود آورده است.
هرمزگان به طور طبیعی دارای بارش کمی است و میانگین بارش سالانه در این استان بسیار پایین‌تر از میانگین کشوری است. این کمبود بارش باعث کاهش منابع آبی سطحی و زیرزمینی شده و فشار زیادی بر منابع آبی موجود وارد کرده است. همچنین تغییرات اقلیمی جهانی باعث نوسانات شدید در الگوهای بارش و دما شده است. این تغییرات اقلیمی باعث کاهش بارش‌ها و افزایش دمای هوا شده که تأثیر مستقیم بر منابع آبی استان دارد.
استفاده غیرمؤثر و ناپایدار از منابع آبی، یکی دیگر از عوامل بحران آب در هرمزگان است. این مصرف ناپایدار به ویژه در بخش کشاورزی و صنعت، منابع آبی استان را به شدت تحت فشار قرار داده است. بحران آب و خشکسالی باعث کاهش تولیدات کشاورزی در هرمزگان شده است. کمبود آب برای آبیاری مزارع و باغات، کاهش تولید محصولات کشاورزی و کاهش درآمد کشاورزان را به دنبال داشته است و در نتیجه کاهش تولیدات کشاورزی و افزایش قیمت مواد غذایی، باعث افزایش فقر و مشکلات اقتصادی در مناطق روستایی شده است.
این مسئله به مهاجرت روستاییان به شهرها و افزایش بیکاری منجرمی شود. برداشت بی‌رویه از منابع آبی زیرزمینی، باعث کاهش سطح آب‌های زیرزمینی و افت سفره‌های آب زیرزمینی شده است. این وضعیت باعث فرونشست زمین و آسیب به زیرساخت‌های آبی و خاکی شده است. کاهش منابع آبی و خشکسالی، تأثیرات جدی بر اکوسیستم‌ها و حیات وحش منطقه دارد. کاهش پوشش گیاهی و کاهش زیستگاه‌های طبیعی، تعادل زیست‌محیطی منطقه را مختل کرده است.
راهکارهای مقابله با بحران آب و خشکسالی در هرمزگان
ایجاد سیستم‌های آبیاری نوین و بهره‌وری بهتر از منابع آبی موجود، از جمله اقدامات مؤثر در مدیریت بحران آب است. استفاده از روش‌های آبیاری قطره‌ای و تحت فشار می‌تواند به کاهش هدررفت آب کمک کند. همچنین احداث و توسعه سدها، مخازن آبی و شبکه‌های انتقال آب، می‌تواند به ذخیره‌سازی و مدیریت بهتر منابع آبی کمک کند. همچنین، به‌روز رسانی شبکه‌های آبرسانی و جلوگیری از نشتی‌های آب نیز ضروری است. آموزش کشاورزان در زمینه کشاورزی پایدار و استفاده از گونه‌های گیاهی مقاوم به خشکی نیز می‌تواند به کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی کمک کند.
همچنین، ترویج روش‌های کشت هوشمند و کم‌آب‌بر از دیگر راهکارهای مؤثر است. افزایش آگاهی عمومی در مورد اهمیت صرفه‌جویی در مصرف آب و ترویج فرهنگ مصرف بهینه آب، نقش مهمی در مدیریت بحران آب دارد. برنامه‌های آموزشی و رسانه‌ای می‌توانند در این زمینه مؤثر باشند. استفاده از فناوری‌های نوین مانند شیرین‌سازی آب دریا و بازیافت آب‌های صنعتی و خانگی، می‌تواند به تأمین منابع آبی جدید و کاهش فشار بر منابع موجود کمک کند.
زنگ خطر بحران آب در هرمزگان به صدا درآمد
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای هرمزگان در این مورد اعلام کرد که سدهای شمیل، نیان و سرنی به دلیل خشکی کامل از مدار خارج شده‌اند و تنها ۵ درصد ظرفیت سد استقلال میناب قابل بهره‌برداری است.
به گزارش فارس؛ مدیر عامل شرکت آب منطقه ای هرمزگان گفت: از سوم آذر امسال سد شمیل کاملا ًخشک و از مدار بهره برداری خارج شد و اکنون امکان تامین آب کشاورزی از این سد ممکن نیست.عیدانی افزود: سدهای شمیل و نیان با هدف کنترل سیلاب، تامین آب کشاورزان منطقه و تغذیه آبخوان دشت شمیل با حجم کل مخزن ۹۸ میلیون مترمکعب از سال ۹۲ به بهره برداری رسیده است.وی گفت: سد سرنی هم با ظرفیت ۶۱ میلیون متر مکعب غیر قابل بهره برداری است. مدیر عامل شرکت آب منطقه ای هرمزگان افزود: برای جبران کمبود منابع آبی کشاورزان تا پایان فصل کشت از حوضچه پمپاژ و جمع آوری زهکش از بند انحرافی شمیل استفاده می شود .عیدانی گفت: سد استقلال میناب هم با حجم کل مخزن ۲۴۰ میلیون متر مکعب اکنون تنها حدود ۵ درصد آب آن قابل بهره برداری است.
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای هرمزگان هم گفت: برای پایدار سازی آب بندرعباس سه و نیم کیلومتر خط لوله آب آشامیدنی میناب – بندرعباس با هزینه حدود ۱۱۰ میلیارد تومان اجرا شده است.محمدامین طبسی افزود: همچنین برای آب آشامیدنی بندرعباس از چاه‌های اضطراری که در دشت شمیل ونیان حفاری شده، تامین می‌شود.وی گفت: تاکنون ۹۰ درصد از این چاه‌ها با هزینه۶۰ میلیارد تومانی در حال تجهیز هستند.معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه‌ای هرمزگان افزود: از ۶۰ حلقه چاه موجود برای تامین آب حقابه باغ‌های شهرستان میناب، ۴۰ حلقه چاه آن تجهیز و وارد مدار بهره برداری شده است و بقیه چاه‌ها نیز درصورت تامین اعتبار ۲۰ میلیاردی تجهیز می‌شوند.
زنگ هشدار منابع آب زیرزمینی به صدا درآمد
وضعیت آب زیرزمینی در کل کشور نیز بحرانی است طبق آخرین آمار اعلام‌شده، مصرف سالانه آب شرب در کشور به بیش از ۹ میلیارد متر مکعب رسیده است. از این مقدار، حدود ۵.۷ میلیارد مترمکعب از منابع آب زیرزمینی تأمین می‌شود. این آمار حاکی از وابستگی بالای کشور به منابع زیرزمینی برای تأمین نیازهای شرب است.
به‌گزارش ایسنا، طبق آخرین آمار موجود از وضعیت منابع آبی ایران تا آبان ۱۴۰۳، میزان ذخایر آبی کشور همچنان در وضعیت بحرانی قرار دارد. گزارش‌ها نشان می‌دهند که ورودی آب به سدهای کشور به‌طور کلی کاهش یافته است و میزان پرشدگی سدها به‌ویژه در حوضه‌های مرکزی و شرقی همچنان پایین‌تر از میانگین بلندمدت است. در سال آبی ۱۴۰۳-۱۴۰۴، میزان بارندگی در بسیاری از مناطق کمتر از حد نرمال بوده که تأثیر مستقیم بر منابع آبی سطحی و زیرزمینی گذاشته است.
بیش از ۶۰ درصد از آب شرب کشور از منابع زیرزمینی تأمین می‌شود و برداشت بی‌رویه از این منابع باعث افت شدید آبخوان‌ها شده است. در این بین آب شرب در ۱۸ استان کشور بیش از ۶۰ درصد و در ۹ استان بیش از ۸۰ درصد به منابع آب زیرزمینی متکی است. این آمار نشان‌دهنده فشار قابل توجه بر این منابع و ضرورت مدیریت پایدار آنهاست.
علی پوراحمد – رئیس حوضه آبریز فلات مرکزی و شرقی شرکت مدیریت منابع آب ایران بر اجرای کامل طرح احیا و تعادل‌بخشی منابع آب تأکید کرده و از معاونین برنامه‌ریزی به‌عنوان نقش‌آفرینان کلیدی در مدیریت منابع آب یاد کرده است. وی خواستار تدوین و تصویب طرح‌های جامع تأمین آب شرب شهرها و روستاها شد و افزود که برنامه‌ریزی به معنای تفکر پیشگیرانه و حرکت به سمت شرایط مطلوب است. وی همچنین به اهمیت استفاده از قوانین موجود، از جمله قانون برنامه هفتم پیشرفت، اشاره کرد و پیشنهاد داد که کارگروه‌های استانی سازگاری با کم‌آبی با ریاست استانداران فعال‌تر شوند. این اقدام می‌تواند به کاهش ناترازی منابع و مصارف آب کمک کند.
اقدامات مدیریتی مانند پر کردن چاه‌های غیرمجاز و تشکیل کارگروه‌های سازگاری با کم‌آبی در برخی استان‌ها آغاز شده، اما نیاز به برنامه‌ریزی‌های دقیق‌تر و هماهنگی بین دستگاه‌های مختلف برای مقابله با این چالش ضروری است. افزایش مصرف آب شرب و وابستگی شدید به منابع زیرزمینی، نیازمند تغییرات اساسی در سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی منابع آب است. اجرای طرح‌های احیا و تعادل‌بخشی، همراه با همکاری دستگاه‌های ذی‌ربط و استفاده از ظرفیت‌های قانونی، می‌تواند مسیر مدیریت پایدار آب در کشور را هموار کند. همچنین، توجه ویژه به چالش‌های خاص استان‌ها مانند یزد، برای ارائه راهکارهای محلی ضروری است.
در پایان ذکر این نکته مهم است که بحران آب و خشکسالی درایران به خصوص هرمزگان، یک چالش جدی برای توسعه پایدار و بهبود شرایط زندگی مردم این استان است. مقابله با این بحران نیازمند تدوین و اجرای سیاست‌های جامع و هماهنگ در زمینه مدیریت منابع آبی، توسعه زیرساخت‌ها، ترویج کشاورزی پایدار و افزایش آگاهی عمومی است. تنها با همکاری و همبستگی می‌توان به بهبود وضعیت آبی هرمزگان دست یافت و از اثرات مخرب خشکسالی جلوگیری کرد.
ثبت دیدگاه