دریانیوز// دولت چهاردهم جمهوری اسلامی ایران به ریاست مسعود پزشکیان، که از ۷ مرداد ۱۴۰۳ فعالیت خود را آغاز کرد، آموزش را به‌عنوان یکی از ارکان اصلی توسعه پایدار و عدالت اجتماعی در اولویت قرار داده است.
اصل سی‌ام قانون اساسی، که دولت را مکلف به ارائه آموزش رایگان تا پایان دوره متوسطه و گسترش تحصیلات عالی تا حد خودکفایی می‌کند، مبنای اصلی برنامه‌های آموزشی دولت قرار گرفته است. در این راستا، نهضت ملی مدرسه‌سازی به‌عنوان ابتکاری کلیدی برای رفع نابرابری‌های آموزشی، بهبود زیرساخت‌های فیزیکی مدارس، و افزایش دسترسی به آموزش باکیفیت، به‌ویژه در مناطق محروم، مطرح شده است.
اهداف نهضت ملی مدرسه‌سازی
نهضت ملی مدرسه‌سازی با هدف تحقق عدالت آموزشی طراحی شده و اهداف مختلفی را دنبال می‌کند . افزایش دسترسی به فضاهای آموزشی استاندارد یکی از اهداف دولت چهاردهم است و ارتقای سرانه فضای آموزشی به بیش از ۵ مترمربع در مناطق محروم مدنظر می‌باشد زیرا اکنون در ۴۰ منطقه این سرانه کمتر از ۳ مترمربع است. ۲۵۰۰ پروژه آموزشی نیمه‌تمام در سراسر کشور وجود دارد که تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام یکی دیگر از اهداف نهضت مدرسه‌سازی در دولت است.
هم چنین کاهش تعداد دانش‌آموزان در کلاس‌های درس برای بهبود کیفیت آموزش نیز در این برنامه دنبال میشود. بازسازی و ایمن‌سازی مدارس فرسوده و تأمین تجهیزات مدرن آموزشی نیز در این راستا باید انجام شود. در نهضت مدرسه‌سازی تمرکز بر مناطق محروم است و اولویت‌دهی به استان‌هایی مانند خوزستان، سیستان و بلوچستان و مناطق روستایی که با کمبود شدید امکانات آموزشی مواجه‌اند. رفع موانع فیزیکی دسترسی به مدارس برای حدود ۹۰۰ هزار کودک بازمانده از تحصیل در گروه سنی ۶ تا ۱۸ سال در این برنامه دیده شده‌است.
نظر برخی مسئولان در خصوص مدرسه‌سازی
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور نهضت مدرسه‌سازی را بخشی از تعهد دولت به عدالت آموزشی می‌داند. او در پستی در شبکه اجتماعی ایکس در تاریخ ۹ آوریل ۲۰۲۵ نوشت: «دولت چهاردهم تلاش می‌کند پروژه‌های بزرگی مثل مدرسه‌سازی و اماکن ورزشی را با کمترین منابع و بدون توقف پیش ببرد.
نباید برای پیشبرد کارها معطل منابع ماند. وی با استناد به تجربه خود در ساخت ۶۰۰ خانه بهداشت در آذربایجان شرقی طی شش ماه، الگوی مردمی‌سازی را برای مدرسه‌سازی پیشنهاد کرده و معتقد است با مشارکت مردم و خیرین می‌توان پروژه‌های بزرگ را با منابع محدود اجرا کرد. پزشکیان در جریان سفر به خوزستان به‌صورت نمادین در فعالیت‌های مدرسه‌سازی مشارکت کرد و تأکید کرد که کیفیت آموزش نباید بین تهران و سایر نقاط کشور متفاوت باشد.
حمیدرضا خان‌محمدی، رئیس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس نیز در گفت‌وگویی اظهار داشت که بیش از ۵۰ درصد پروژه‌های مدرسه‌سازی با مشارکت خیرین انجام میشود. وی الگوی مردمی‌سازی را که پزشکیان در دوران مدیریت دانشگاه تبریز پیاده کرده بود، به‌عنوان الگویی موفق برای این نهضت معرفی کرد.
او به اهمیت مولدسازی املاک آموزش و پرورش اشاره کرد و گفت: زمین‌های با کاربری غیرآموزشی باید به‌صورت تجاری مورد استفاده قرار گیرند تا منابع مالی برای ساخت مدارس جدید تأمین شود. خان‌محمدی همچنین از برنامه‌ریزی برای رفع مشکلات زیرساختی در سطح استانی و استفاده از ظرفیت‌های ملی برای حل مسائل باقی‌مانده خبر داد.
علیرضا کاظمی، وزیر آموزش و پرورش نیز در جلسه شورای معاونان وزارت آموزش و پرورش، سه محور «عدالت‌بخشی»، «کیفی‌بخشی»، و «ارتقای آموزش و پرورش» را به‌عنوان اولویت‌های دولت در این حوزه معرفی کرد. وی مدرسه‌سازی را ابزاری برای کاهش شکاف‌های آموزشی دانست و بر لزوم ارتقای کیفیت فضاهای آموزشی تأکید کرد.
او همچنین به اصلاحات کیفی در کنار نهضت مدرسه‌سازی اشاره کرد و گفت: «آموزش معکوس، که در آن دانش‌آموزان محتوای چندرسانه‌ای را در بستر پلتفرم شاد مطالعه می‌کنند و کلاس درس به تعامل و پرسش و پاسخ اختصاص می‌یابد، در حال نهادینه‌سازی است.
فرهاد کریمی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش نیز در گفت‌وگویی با تأکید بر گفتمان عدالت آموزشی در دولت چهاردهم، اظهار داشت که تخصیص منابع باید با اهداف آموزشی هم‌راستا باشد. او به لزوم بازنگری در قوانین و مصوبات اشاره کرد و مصوبه اخیر شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره کنکور را نمونه‌ای از تصمیمات چالش‌برانگیز دانست که نیازمند اصلاح است.
وی همچنین بر ضرورت تصمیم‌گیری‌های سخت برای تحقق عدالت آموزشی تأکید کرد و گفت: «بدون بازنگری در ساختارها و قوانین، اهداف نهضت مدرسه‌سازی به‌طور کامل محقق نخواهد شد.»
تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام
سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس برنامه‌ای برای اتمام ۲۵۰۰ پروژه نیمه‌تمام دارد. این پروژه‌ها شامل ساخت مدارس جدید، بازسازی مدارس فرسوده، و تأمین تجهیزات آموزشی است. دولت در نظر دارد با تجاری‌سازی زمین‌های غیرآموزشی آموزش و پرورش، منابع مالی لازم برای مدرسه‌سازی را تأمین کند.
این طرح، که به گفته خان‌محمدی با تأخیر مواجه شده بود، در دولت چهاردهم تسریع شده است. علاوه بر توسعه زیرساخت‌های فیزیکی، دولت به دنبال اصلاحات کیفی در آموزش است. این شامل استفاده از فناوری‌های نوین، مانند پلتفرم شاد برای آموزش معکوس، و بازنگری در محتوای آموزشی برای کاهش تأکید بر محفوظات و افزایش مهارت‌آموزی است.
دستاوردها تاکنون
افزایش مشارکت خیرین یکی از مواردی است که در دولت با جدیت دنبال میشود و بیش از ۵۰ درصد پروژه‌های مدرسه‌سازی با کمک خیرین اجرا شده که نشان‌دهنده موفقیت الگوی مردمی‌سازی است. مشارکت خیرین و صنایع نیز در استان هرمزگان در دولت چهاردهم رشد چشمگیری داشته و اگر این روند ادامه داشته باشد اتفاقات بسیار خوبی در زمینه ساخت و بازسازی مدارس استان رخ خواهد داد.
پروژه‌های جدیدی نیز در این دولت به ویژه در مناطق محروم کلید خورده و برخی از آن‌ها در مراحل پایانی هستند. این امر نشان می‌دهد که دولت عزم راسخی در راستای مدرسه‌سازی دارد. با ساخت مدارس جدید، تعداد دانش‌آموزان در کلاس‌های درس کاهش خواهد یافت که نتیجه این امر افزایش کیفیت آموزشی خواهد بود. فعالیت‌های نمادین رئیس‌جمهور و پوشش رسانه‌ای نهضت مدرسه‌سازی، توجه عمومی به اهمیت مدرسه‌سازی را افزایش داده است.
چالش‌های مدرسه‌سازی
تعداد قابل‌توجهی از مدارس کشور فرسوده‌اند و نیاز به بازسازی دارند. این امر منابع زیادی را می‌طلبد که تأمین آن در شرایط اقتصادی کنونی دشوار است. محدودیت منابع مالی مهم ترین چالش در راستای نهضت مدرسه‌سازی می‌باشد. با وجود تأکید بر مدیریت با منابع محدود، کمبود بودجه همچنان یکی از موانع اصلی است. کارشناسان هشدار داده‌اند که بدون افزایش بودجه آموزش و پرورش، تحقق اهداف نهضت دشوار خواهد بود.
اصل ۳۰ قانون اساسی که بر آموزش رایگان تاکید دارد به صورت ناقص اجرا میشود. علی‌رغم الزام قانونی به آموزش رایگان، بسیاری از مدارس دولتی همچنان شهریه دریافت می‌کنند که این امر با اهداف عدالت آموزشی مغایرت دارد. از سوی دیگر حدود ۹۰۰ هزار کودک ۶ تا ۱۸ ساله از تحصیل بازمانده‌اند. اگرچه نهضت مدرسه‌سازی به رفع موانع فیزیکی کمک می‌کند، اما عوامل اجتماعی و اقتصادی مانند فقر و کار کودکان همچنان چالش‌هایی جدی هستند که این موارد نیز باید برطرف شود تا همه کودکان بتوانند بدون دغدغه به تحصیل بپردازند.
چشم‌انداز و برنامه‌های آینده
توسعه فناوری در آموزش یکی از چشم‌اندازهای دولت چهاردهم برای توسعه آموزش است. دولت در نظر دارد با گسترش استفاده از پلتفرم‌های دیجیتال مانند شاد، دسترسی به آموزش را در مناطق دورافتاده بهبود بخشد. افزایش مشارکت بخش خصوصی نیز از برنامه‌هایی است که برای جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در مدرسه‌سازی در حال تدوین است.
همچنین تمرکز بر آموزش مهارت‌محور در کنار ساخت مدارس، بازنگری در برنامه‌های درسی برای تأکید بر مهارت‌آموزی و کاهش محفوظات در دستور کار قرار دارد. از سوی دیگر دولت قصد دارد با ایجاد سازوکارهای نظارتی، پیشرفت پروژه‌ها را به‌صورت شفاف رصد کرده و گزارش‌های دوره‌ای منتشر کند.
نهضت ملی مدرسه‌سازی در دولت چهاردهم، با تکیه بر الگوی مردمی‌سازی و مشارکت خیرین، گامی بزرگ در راستای تحقق عدالت آموزشی برداشته است. تأکید رئیس‌جمهور بر مدیریت با منابع محدود، تمرکز بر مناطق محروم، و اصلاحات کیفی در کنار توسعه زیرساخت‌ها، نشان‌دهنده عزم جدی دولت برای رفع نابرابری‌های آموزشی است.
با این حال، چالش‌هایی مانند محدودیت منابع مالی، اجرای ناقص قوانین، و مسائل اجتماعی مانند بازماندگی از تحصیل، نیازمند توجه و برنامه‌ریزی دقیق‌تر هستند. موفقیت این نهضت مدرسه‌سازی به همکاری مستمر دولت، خیرین، و جامعه مدنی و همچنین اصلاحات ساختاری در نظام آموزشی بستگی دارد. در نهایت، تداوم این تلاش‌ها می‌تواند به بهبود دسترسی به آموزش باکیفیت و کاهش شکاف‌های آموزشی در کشور منجر شود.
ثبت دیدگاه