دریانیوز: بسیار زیاد از واژه آسیب های اجتماعی شنیده می شود واین غول که بسیاری از زندگی ها و حال و آینده افراد در سنین مختلف بخصوص در محلات حاشیه ای را متزلزل و متلاشی نموده است، اما برای مقابله با آن گویا رقیب و حریفی در استان هرمزگان و شهر بندرعباس وجود ندارد و بیشتر دستگاه های متولی هم در این حوزه منفعل عمل نموده وبه همین دلیل هم اثرات اقدامات شان چندان ملموس نیست. وضعیت آسیب های اجتماعی در محلات حاشیه ای، سکونتگاه های غیررسمی و بافت فرسوده هرمزگان وبخصوص شهر بندرعباس اسفناک است. معتادان در کوچه‌های برخی از این محلات آزادانه و ملاءعام اقدام به تزریق و استعمال مواد دارند و برخی کوچه ها به پاتوق معتادان درآمده است و بدتر اینکه خانواده ها وساکنان و حتی کودکان و نوجوانان هر روز بایستی این صحنه ها را بالاجبار مشاهده کنند و آثار سوء هم بر روح و روان شان خواهد گذاشت وبطور حتم برخی هم آلوده به مواد مخدر سنتی وصنعتی و… خواهند شد. این وضعیت باعث شده است که قبح مصرف مواد، مشروب و… در محلات شکسته شود و تصور شود مصرفش منعی ندارد و حتی شاید کودکان و نوجوانان تشویق هم شوند که استفاده کنند ونتیجه اش کاهش سن اعتیاد و مصرف مواد، مشروب و… شده است.
وضعیت محلات در حوزه های مختلف مناسب نیست. خانواده های بدسرپرست با مشکلات فراوانی مواجهند و هیچ دستگاهی هم گویا متولی حمایت از آنها نیست و این خانواده‌ها نمی دانند واقعا بایستی به کدام نهاد پناه ببرند و دستگاه های متولی هم با این خانواده ها ارتباط مداومی ندارند وبه حال خود رها شده اند. آمار بزه و خلاف در این مناطق بالاست و شرایط خاص محله و کوچه های تنگ و تاریک باعث ایجاد شرایط جرم خیزی در محلات شده و حتی خودروی پلیس، آتش‌نشانی، اورژانس و… هم به راحتی نمی تواند وارد بسیاری از کوچه های این محلات شود که اگر بازگشایی معابر در محلات بیشتر مورد توجه قرار می گرفت، ارتقای امنیت و خدمات‌دهی را در محلات به همراه داشت.
البته در حوزه آسیب های اجتماعی دستگاه های مختلف وظایفی را بصورت مستقیم برعهده دارند واز طرفی دیگر برخی دستگاه ها می توان گفت وظایف شان بصورت غیرمستقیم بر پیشگیری و کاهش آسیب های اجتماعی اثرگذار است. اگر که به بازگشایی معابر، نوسازی املاک فرسوده، عدم اجازه فعالیت انبارهای ضایعاتی غیرمجاز و… توجه شود، بطور حتم بخشی از مشکلات این حوزه برطرف می‌شود و کوچه ها کمتر پاتوق می شوند و محیط برای فعالیت مواد و مشروب فروشان، سارقان، اراذل واوباش و… ناامن تر می شود. اما در حال حاضر وضعیت در این مناطق مناسب نیست و آسیب های اجتماعی هم گویا روزبه روز فربه تر و قوی تر می شود ومشخص نیست آیا واقعا غول آسیب‌های اجتماعی در بندرعباس حریف ندارد و دستگاه های متولی توانایی خواباندن دستان پرقدرت این غول را ندارند؟ بطور حتم اگر دستگاه های متولی متحدانه به جنگ این غول بروند، برآن پیروز می شوند و اگر بخواهند بصورت جزیره ای عمل کنند، شکست می خورند که تاکنون هم بنظر می رسد بدلیل عدم اتحادشان، شکست خورده اند.
خانواده های زیادی نیز مغلوب آسیب های اجتماعی شده اند ونیاز به حمایت و همراهی دارند. امام جمعه بندرعباس نیز از زمان انتصاب شان، در خطبه های نماز جمعه و جلسات مختلف بیشترین تاکید را به مسئولان در حوزه آسیب های اجتماعی داشته‌اند که انتظار می رود متولیان مربوطه در این حوزه برنامه ریزی و عملکرد بهتری داشته باشند تا این دغدغه نماینده ولی فقیه در هرمزگان که دغدغه مردم ورسانه هاست، برطرف شود. روز گذشته در گزارشی به قطره ای از دریای آسیب های اجتماعی پرداختیم و در این شماره به تعریف آسیب های اجتماعی و دیدگاه قانون و دستگاه هایی که در این حوزه نقش دارند می پردازیم.
آسیب اجتماعی چیست؟
تعریف آسيب اجتماعي: هر گاه در يك نظام اجتماعي، رفتاري به طور مشخص با هنجارهاي اجتماعي تعارض پيدا كند، نظير اعتياد ، خودكشي ، طلاق ، ولگردي ، تكدي گري و … كه موجب كاهش يا از دست دادن كارايي و عملكرد مثبت فرد، خانواده يا گروههاي اجتماعي شود، آسيب اجتماعي شناخته مي شود. به موضوع آسيب‌هاي اجتماعي در قوانين مختلف بطور مستقيم و غير مستقيم توجه شده كه در ذيل به برخي از آنها اشاره مي‌شود:
قانون اساسي جمهوي اسلامي ايران :
در قانون اساسي به موضوع آسيب هاي اجتماعي توجه شده كه در ذيل به برخي از اصول آن اشاره مي‌شود:
اصل دهم:
از آنجا كه خانواده واحد بنيادي جامعه اسلامي است، همه قوانين و مقرارت و برنامه‌ريزي هاي مربوط بايد در جهت آسان كردن تشكيل خانواده، پاسداري از قداست آن و استقرار روابط خانوادگي برپايه حقوق و اخلاق اسلامي باشد.
اصل بيست و يكم:
دولت موظف است حقوق زن را در تمام جهات با رعايت موازين اسلامي تضمين نمايد و امور زير را انجام دهد:
– ايجاد زمينه‌هاي مساعد براي رشد شخصيت زن واحياي حقوق مادي و معنوي او
– حمايت مادران، به خصوص در دوران بارداري و حضانت فرزند و حمايت از كودكان بي سرپرست.
– ايجاد دادگاه صالح براي حفظ كيان و بقاي خانواده.
– ايجاد بيمه خاص بيوه گان و زنان سالخورده و بي سرپرست.
– اعطاي قيمومت فرزندان به مادران شايسته در جهت غبطه آنها در صورت نبودن ولي شرعي.
اصل بيست و نهم:
برخورداري از تامين اجتماعي از نظر بازنشستگي، بيكاري، پيري، ازكارافتادگي، بي سرپرستي، درراه‌ماندگي، حوادث، سوانح و نياز به خدمات بهداشتي و درماني و مراقبت‌هاي پزشكي به صورت بيمه و غيره حقي است همگاني.
لايحه قانوني راجع به تشكيل سازمان بهزيستي كشور :
در جهت تحقق مفاد اصول ۲۱ و ۲۹ قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران و به منظور تامين موجبات برنامه ريزي هماهنگي، نظارت و ارزشيابي و تهيه هنجارها و استانداردهاي خدماتي وتوسعه دامنه اجراي برنامه هاي بهزيستي در زمينه حمايت از خانواده هاي بي سرپرست و نيازمند ارائه خدمات مختلف به كودكان و تدارك امكانات پيشگيري و توان بخشي حرفه اي و اجتماعي معلولين جسمي و رواني و تجديد تربيت منحرفين اجتماعي و حمايت و نگهداري از كودكان و اطفال بي سرپرست و معلولين غير قابل توانبخشي و سالمندان و آموزش نيروي انساني خدمات بهزيستي و توانبخشي و تامين موجبات تشويق ، جلب مشاركت و فعاليت گروههاي داوطلب و مؤسسات غير دولتي سازمان بهزيستي كشور تشكيل مي شود.
افراد مشمول حمایت:
– زنان و دختران در معرض آسیب اجتماعی یا آسیب دیده اجتماعی
-افرادی که قصد خودکشی دارند یا اقدام به خودکشی کرده اند.
-کودکان خیابانی و کار
-همسران آزار دیده
-کودکان آزار دیده
-مبتلایان به اختلال هویت جنسی ( T.S. )
-دختران و پسران فراری از منزل
-سایر افرادی که در شرایط بحرانی قرار دارند .
بهزیستی و سایر دستگاه ها
به غیر از بهزیستی، سازمان ها ونهادهای دیگر نیز براساس قانون در حوزه آسیب های اجتماعی وظایفی را دارند که به آنها اشاره می کنیم.
وظایف شهرداری:
– تخصیص فضا وکمک به تجهیز فضاهای لازم برای انجام اقدامات در مورد کودکان کار و خیابان حَسَب اعلام نیاز و تأیید کیفیت فضاها توسط سازمان بهزیستی کشور.
– فراهم نمودن امکان استفاده ازفضاها و امکانات فرهنگی و ورزشی برای کودکان کار و خیابان به‌منظور ایجاد فرصت‌های برابر و بهره‌مندی آنان از اوقات فراغت مفیدبا معرفی سازمان بهزیستی کشور و سازمان‌های غیردولتی ذیربط.
– نظارت مؤثر برعملکردپیمانکاران شهرداری به‌منظورمنع بکارگیری کودکان در فعالیتهای جاری و پروژه ای.
– اطلاع‌رسانی و انجام تبلیغات شهری درراستای ایجاد زمینه‌های فرهنگی لازم برای حمایت‌های اجتماعی ازکودکان کار وخیابان با تأئیدیه تخصصی محتوای پیام‌ها از سوی سازمان بهزیستی کشور.
نیروی انتظامی:
– ایجاد ارتباط حرفه ای با کودکان و تامین امنیت در انتقال کودکان به مراکز در حداقل زمان ممکن.
– تامین امنیت مراکز و پرسنل آن در موارد اضطراری، حضور مامور انتقال دهنده کودک در مرکز تا زمان اتمام مراحل پذیرش و پرهیز از رها کردن کودکان در مراکز و در صورت لزوم انتقال کودکان غیر مرتبط به مراکز ذیربط.
– ممانعت از ایجاد اخلال در فعالیت مرکز توسط سرپرستان غیر موثر و یا والدین فاقد صلاحیت و ایجاد فضای امن در محوطه اطراف مرکز به منظور مراجعه ایمن کودکان و خانواده‌ها.
ادارات تعاون،کار ورفاه اجتماعی:
-تسهیل امکان راه اندازی تعاونی های متشکل از خانواده‌های کودکان کار از طریق ایجاد سازوکار متناسب با شرایط آنها با معرفی سازمان بهزیستی.
-در اولویت قرار دادن تعاونی هایی که خانواده های کودکان کار و خیابان را به عضویت می‌پذیرند جهت دریافت تسهیلات و امکانات با معرفی سازمان بهزیستی.
-آگاه‌سازی کارگاه ها و دست اندرکاران و عموم مردم در خصوص منع به کارگیری کودکان.
-ارسال اطلاعات مربوط به کودکان کار شاغل شناسایی شده به سازمان بهزیستی.
-احصاء آمار کارگاه های معرفی شده به دادگاه ها که کارگران زیر ۱۵ سال را به کار گرفته اند، با تفکیک سن، جنس، نوع کار و مکان کارگاه و ارائه نتایج به سازمان بهزیستی.
-نظارت کامل بر تمامی کارگاه‌هایی که احتمال بکارگیری کودکان زیر ۱۵ سال در آنها وجود دارد.
-ایجاد سامانه ثبت گزارش های مردمی درخصوص کار کودکان و بازرسی متعاقب آن.
-تبادل اطلاعات با سازمان بهزیستی در شناسایی خانواده‌های کم برخوردار و نیازمندان واقعی.
-تأمین یارانه معیشتی برای کودکان و خانواده های معرفی شده توسط سازمان بهزیستی که تاکنون موفق به دریافت آن نشده اند.
-ایجاد سازوکار مناسب جهت تأمین یارانه معیشتی به کودکان مشمول طرح ا یرانی فاقد اوراق هویتی با معرفی سازمان بهزیستی.
-تهیه برنامه های فرهنگی و آگاه سازی در خصوص آسیب‌های اجتماعی مرتبط با کودکان کار و خیابان با همفکری سازمان بهزیستی در قالب بسته فرهنگی مشترک.
– اقدام جهت تسهیل اشتغال خانواده های کار و خیابان در دو زمینه تأمین مالی خُرد (microfinance) و حمایت از کسب و کارهای خُرد.
سازمان تأمین اجتماعی:
– پوشش درمانی و خدمات مورد نیاز کودکان کاروخیابان و خانواده درجه اول آنها حسب اعلام سازمان بهزیستی.
سازمان آموزش فنی و حرفه ای:
– آموزش رایگان مهارت‌های شغلی به خانواده کودکان خیابانی و کودکان بالای پانزده سال با معرفی سازمان بهزیستی و سازمان های مردم نهاد ذیربط و همچنین صدور گواهی مهارت برای پذیرفته شدگان در آزمون های سنجش مهارت.
– دراولویت قراردادن افرادمعرفی‌شده ازسوی سازمان بهزیستی کشوروسازمان‌های غیردولتی ذیربط جهت دریافت وام خوداشتغالی.
دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی و مراکز درمانی:
– ارائه خدمات درماني و بهداشتي فوری و رایگان به کودکان کار و خیابان معرفی شده از سوی سازمان بهزیستی.
-درمان رایگان اعتیاد و بيماريهاي حاد کودکان پذیرش شده بویژه بدون شناسنامه و فاقد هويت، با معرفي سازمان بهزیستی.
سازمان بیمه سلامت ایران:
– تأمین و ارائه خدمات بیمه درمانی برای کودکان کار و خیابان و خانواده آنها در چارچوب تفاهم نامه با سازمان بهزیستی کشور
مراجع قضایی استان:
– تعیین تکلیف اتباع در اسرع وقت.
– صدور دستور قضایی کتبی یا شفاهی فوری برای کودکان مشمول طرح.
– الزام سایر مراکز اجرایی همچون مراکز درمانی و آموزشی و انتظامی و خانواده به انجام اقدامات لازم در راستای حمایت از کودک و خانواده و نیز احکام لازم جهت ممانعت از سوء استفاده از کودک توسط خانواده، اقوام و یا باندهای شناسایی شده توسط مرکز.
پزشکی قانونی:
انجام معاینات برای کلیه دختران شناسایی شده نیازمند خدمات نگهداری و پسران دارای احتمال آزار و آسیب جسمی و جنسی به شکل رایگان و به روش دوستدار کودک و بار رعایت حقوق وی.
کمیته امداد امام خمینی (ره) :
– اولویت بخشی به انجام حمایت های لازم معیشتی، اجتماعی، تحصیلی و … از کودکان کار وخیابان وخانواده های آنان حَسب معرفی سازمان بهزیستی کشور با بررسی و تأیید نیازمندی این خانواده ها.
– فراهم آوردن زمینه اعزام وماندگاری دائم کودکان کار و خیابان و خانواده آنها در محل سکونت اصلی(استان مبداء) برابر مقررات و آئین نامه های اجرایی کمیته امداد از طریق انجام حمایت های مشروط در شهر محل سکونت با همکاری مرجع قضایی.
وزارت کشور (سازمانها، مراکز وادارات تابعه) :
الف) سازمان ثبت احوال کشور:
۱- همكاري با سازمان بهزيستي كشور و ساير مراجع قانوني در احراز هويت و تابعيت كودكان كار وخيابان و والدین یا سرپرستان اصلی آنها .
۲- شناسايي و تميز كودكان داراي مدرك هويتي از آن دسته از كودكاني كه فاقد مدارك هويتي مي باشند با بهره برداري از اطلاعات پايگاه جمعيت كشور.
۳-تسریع در صدور شناسنامه و کارت ملی برای کودکان ایرانی بدون شناسنامه و کارت ملی موضوع این آئین نامه در چارچوب قوانین و مقررات مربوطه.
ب) اداره اموراتباع و مهاجرین خارجی:
۱- همکاری با سازمان بهزیستی جهت احراز هویت، تابعیت و وضعیت اقامتی کودکان اتباع خارجي پذیرش شده و والدین يا سرپرستان آنها.
۳- همكاري با مراجع قضايي و پليس مرزباني جهت بازگشت كودكان اتباع خارجي همراه با والدين يا سرپرستان ايشان به كشور مبداء.
۴- سلب امتیازات اجتماعی خانواده و سرپرستان کودکان کار و خیابان ( نظیر کارت اقامت، کارت آمایش، کارت تحصیلی و …) از طریق مجاری قانونی در صورت تکرار حضور کودکان در محیط‌های کار و خیابان.
وزارت آموزش و پرورش:
– پذیرش رایگان و بدون قید و شرط کلیه کودکان کار وخیابان بازمانده از تحصیل در مدارس به صورت دائم و یا موقت با معرفی سازمان بهزیستی کشور.
– صدور كارت آموزش برای کودکان فاقد شناسنامه یا برگه هویت و نیز صدورگواهی‌نامه آموزشی بر اساس آن در چارچوب مقررات مربوطه.
– ایجاد زمینه لازم برای تحصیل متناسب با شرایط کودکان کار وخیابان با هماهنگی سازمان بهزیستی کشور.
سازمان صدا و سیمای استان:
– اشاعه فرهنگ محوکارکودک در قبال مُزد وتولید و پخش برنامه هاي متنوع در خصوص حمایت های اجتماعی از کودکان کار و خیابان.
اداره کل فرهنگ و ارشاداسلامی استان:
– اشاعه فرهنگ محوکارکودک در قبال مُزد با همکاری کارشناسان ذیربط و سازمان بهزيستي و سازمانهاي غيردولتي ذيربط.
-صدورمجوزهای لازم و حمايت از توليد محصولات فرهنگي و هنري در راستای حمایت اجتماعی ازکودکان کار وخیابان و خانواده های آنان.
ثبت دیدگاه