زندگی کردن را با کتاب‌ها باید آموخت

دریا نیوز// کتابدار کتابخانه آیت الله طالقانی بندرعباس، گفت: زندگی کردن را با کتاب‌ها باید آموخت.کتاب و کتابخوانی اهمیت بالایی در رشد فرد و جامعه‌ دارد. دین مبین اسلام هم به این امر مهم تاکیدات بسیاری کرده است. مقام معظم رهبری در بیانات ارزشمند خود در دیدار معلمان و اساتید دانشگاه‌های خراسان شمالی در تاریخ۲۰/۷/۱۳۹۱ در مورد کتاب و کتابخوانی فرمودند: «تن به کار دادن است. یکی از مشکلات ما تنبلی است. مسئله‌ی مطالعه و کتابخوانی مهم است. در جامعه‌ی ما بی‌اعتنائی به کتاب وجود دارد. گاهی آدم می‌بیند در تلویزیون از این و آن سؤال می‌کنند: آقا شما چند ساعت در شبانه‌روز مطالعه می‌کنید، یا چقدر وقت کتابخوانی دارید؟ یکی می‌گوید پنج دقیقه، یکی می‌گوید نیم ساعت! انسان تعجب می‌کند. ما باید جوانان را به کتابخوانی عادت دهیم، کودکان را به کتابخوانی عادت دهیم؛ که این تا آخر عمر همراهشان خواهد بود. کتابخوانی در سنین بنده – که البته بنده چندین برابر جوانها کتاب می‌خوانم – غالباً تأثیرش بمراتب کمتر است از کتابخوانی در سنین جوانها و شما عزیزانی که اینجا حضور دارید. آنچه که همیشه برای انسان می‌ماند، کتابخوانی در سنین پایین است. جوانان شما، کودکان شما هرچه میتوانند، کتاب بخوانند؛ در فنون مختلف، در راه‌های مختلف، مطلبی یاد بگیرند. البته از هرزه‌گردی در محیط کتاب هم باید پرهیز کرد، منتها این مسئله‌ی بعدی است؛ مسئله‌ی اول این است که یاد بگیرند، عادت کنند به این که اصلاً به کتاب مراجعه کنند، کتاب نگاه کنند. البته باید دستگاه‌ها مراقب باشند، اشخاص مواظب باشند، هدایت کنند به کتاب خوب؛ که با کتاب بد، عمر ضایع نشود».متأسفانه در هرمزگان سرانه مطالعه و فضای فیزیکی کم تر از استاندارد کشوری و بین المللی است و تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله داریم و باید در این زمینه باید اقدامات اثر گذار و ماندگاری صورت گیرد.در زمینه کتاب و کتاب خوانی با کتابدار کتابخانه آیت‌الله علامه طباطبایی بندرعباس گفتگو کردم که با هم در ادامه می‌خوانیم.
دریا: لطفا خودتان را به مخاطبین ما معرفی کنید؟
فرزانه برزیگر ۳۶ سال دارم و که با افتخار ۱۴ساله که ساکن شهر زیبای بندرعباس هستم.
دریا: از چه سالی وارد نهاد کتابخانه شدید و چند سال است که به عنوان کتابدار مشغول به فعالیت هستید؟
از سال ۱۳۹۱ بعد از طی مراحل سخت آزمون استخدامی و گزینش بعنوان کتابدار پذیرفته و مشغول به کار شدم و الان ۱۲سال است که سابقه کار دارم. پنج سال کارشناس توسعه کتابخانه ها بودم و دو سال مسئول کتابخانه و پنج سال هم کتابدار.
دریا: استقبال مردم از کتاب و کتابخوانی را چطور ارزیابی می‌کنید؟
در حال حاضر خیلی خوبه. سال های اول خدمتم یادم است که خانم های خانه دار مخاطب اصلی کتابخانه ها بودند بعد از یک وقفه که بعلت شیوع کرونا بود الان شاهد حضور پررنگ مردم در کتابخانه هستیم و عطش به خواندن، دانستن و آگاهی دارند.
دریا: مردم چه نوع کتاب‌هایی را بیشتر مطالعه می‌کنند؟
مخاطب امروز کتابخانه دنبال مطالب روانشناسی و کتاب‌هایی که به سلامت روان کمک کند هستند و عده ای هم دنبال کتاب های تاریخی که بیشتر آقایان هستند. بخشی از مخاطبان هم کودکان را در بر می‌گیرد که موضوع خاصی را دنبال نمی کنند.
دریا: خودتان در طول شبانه روز چه مقدار مطالعه دارید؟
در حال حاضر چون درگیر مطالعات علمی و آکادمیک هستم کمتر فرصت می کنم مطالعه متفرقه داشته باشم ولی یک ساعت مطالعه غیر درسی را حتما دارم. قبل از این روزی چهار ساعت مطالعه غیر درسی داشتم.
دریا: حقوق و مزایای رفاهی کتابدارها مناسب است؟
واقعا از نظر حقوق و مزایا مناسب نیست و متاسفانه مشاغلی که فرهنگی هستند علی رغم اهمیت، حساسیت، ارزش شغلی و تاثیرگذاری که در سطح جامعه دارند مورد بی‌مهری و کم لطفی قرار می گیرند. شغل کتابداری هم مستثنی از این موارد نیست و آنگونه که باید و مستحق است مورد توجه قرار نگرفته است.
دریا: چطور شد که وارد این شغل شدید؟ در چه کتابخانه ای مشغول به کار هستید؟
مدرک تحصیلی بنده لیسانسم کتابداری و اطلاع رسانی است که الان به علم اطلاعات و دانش شناسی نامگذاری شده است. در فراخوان جذب نیروی کتابدار سال ۱۳۹۰ شرکت کردم و پس از طی مراحل استخدامی و گزینش مشغول به کار شدم. اولین کتابخانه ای که کارم را شروع کردم کتابخانه علامه طباطبایی بود و اکنون در کتابخانه آیت الله طالقانی بندرعباس مشغول هستم.
دریا: درخواست و انتظار شما چیست؟
توجه بیشتر به معیشت کتابداران، توجه رسانه ها به معرفی کتاب و تشویق مردم به کتابخوانی و آگاهی.
دریا: اگر امکان دارد از سختی‌های کارتان بگویید؟
استهلاک جسمی بعلت جابجایی کتاب های سنگین و مکرر، ما بصورت سالیانه فرایند رفخوانی را انجام می دهیم که به نوعی سرشماری نسخه های موجود در کتابخانه است و این کار گردن درد و آرتروز و .. را به دنبال دارد. به مرور زمان کاغذها،جوهر نوشته ها با ترکیب شدن با گرد و غبار فضا و دمای بالا و رطوبت واکنش هایی صورت می گیرد که انگل ها و میکروب هایی رشد می‌کنند که قابل روئیت نیست ولی اثر خود را بر ریه و دستگاه تنفسی می گذارد و در دراز مدت باعث آلرژی و حساسیت های تنفسی و حتی پوستی می شود. مثلا من خودم وقت هایی که زمان زیادی را داخل قفسه ها و لابلای کتاب ها سپری می کنم و دارم‌کتاب ها را بر اساس شماره های یونیکی که دارند مرتب می کنم یا جابجایی و گردش کتاب انجام می‌دهم اگر دستکش نپوشم تا چند روز خارش پوست دست، التهاب، قرمزی و پوسته‌پوسته شدن را باید تحمل کنم. این موارد وقتی که با کتاب های قدیمی سروکار داریم حادتر می‌شود.
دریا: کتابخانه دارای چه قسمت‌های می‌باشد؟
کتابخانه دارای بخش نشریات ویژه علاقمندان به مجلات، بخش کودک و نوجوان، بخش مرجع ویژه محققین و پژوهشگران، بخش امانت و سالن مطالعه و مخزن اصلی کتاب است. بخش خدمات مرجع مجازی را داریم که نیاز اطلاعاتی محققین و پژوهشگران و دانشجویان را بصورت برخط تامین و ارسال می‌شود و مقالات را بصورت رایگان در اختیار این عزیزان قرار می دهیم.
دریا: خودتان هم به کتاب و کتابخوانی علاقه‌مند هستید؟
یک کتابدار اگر به کتاب و کتابخوانی علاقه نداشته باشد نمی تواند طولانی مدت در این شغل خدمت کند. بنده اول کتاب و کتابخوانی و بعد فضای کتابخانه را بسیار دوست دارم. کتابخانه مکانی است که یاد می گیرم و به دیگران هم یاد می دهم. بقول رانگاناتان کتابخانه مکانیسمی زنده و پویاست و واقعا همینطوره است. من تجربه کار کردن در ستاد و فضای پشتیبانی از کتابخانه ها را دارم وقتی مقایسه می کنم می‌بینم که چقدر فضای کتابخانه به تقویت روحیه، یادگیری، تعامل، افزایش سواد رسانه ای، اطلاعاتی، عاطفی و اجتماعی خودم کمک کرده و در عوض آن من بعد از یادگیری توانسته ام به دیگران هم بیاموزم و زنجیره رشد و توسعه را دست به دست کنم که همه این‌ها به واسطه مکان ارزشمندی بنام کتابخانه اتفاق افتاده است.
دریا: بيشترين کسانی که به کتابخانه‌ مراجعه می‌کنند زن هستند یا مرد؟ در چه رده سنی؟
در حال حاضر بیشترین مخاطبان کتابخانه کودکان و نوجوانان هستند که فارغ از جنسیت بسیار به دنبال تقویت منطق خود هستند. نسل عجیبی که از ۵ساله تا ۱۴ ساله همه به دنبال فهمیدن اصولی و منطقی هر چیزی هستند. بسیار اهل تفکر و تعقل اند و در انتخاب کتاب ها که دقیق شویم می‌بینیم که فضای فانتزی این نسل به نسبت نسل ما بسیار کم رنگه. کتاب های علمی را بیشتر دنبال می کنند. کتاب هایی که به سلامت روان کمک کنه و کتاب هایی که آموزش دهنده ایجاد کسب و کار و کارآفرینی باشه را بسیار درخواست می کند.
دریا: به نظر شما چه راهکارهایی است که بتوانیم جوانان را به سوی کتاب و کتابخوانی سوق دهیم؟
استفاده از فضای مجازی، رسانه های اجتماعی و معرفی بیشتر کتاب در این فضاها، توجه والدین و معلم ها به بچه هایی که کتاب به دست هستند و تشویق روحیه کتاب‌خوانی نسل جدید.
دریا: یک کتابدار واقعی باید دارای چه ویژگی‌های باشد؟
کتابدار واقعی دارای روحیه مثبت و احساس مسئولیت بالاست. کتابدار باید تشنه دانستن و افزایش آگاهی باشد و همیشه به دنبال تقویت انواع سواد های خود من جمله سواد اجتماعی، عاطفی، علمی، تربیتی، اطلاعاتی و … باشد. کتابدار واقعی آستانه تحمل بالایی باید داشته باشد چون با طیف گسترده ای از خلق و خو، روحیات و مخاطب روبرو است.
دریا: شرایط عضویت در کتابخانه به چه صورت است؟
برای عضویت در کتابخانه آیت الله طالقانی شهر بندرعباس افراد می توانند با به همراه داشتن کارت شناسایی و مراجعه به کتابخانه فرم عضویت را تکمیل کنند و مبلغ ۹۰۰۰ تومان برای بزرگسالان، ۵۰۰۰ تومان برای کودکان پرداخت نمایند و به مدت یکسال از خدمات کتابخانه های عمومی سراسر کشور می‌توانند استفاده کنند. شرایط تخفیف هم داریم مثلا زیر ۷ سال عضویت شان رایگان است.
دریا: چند جلد کتاب در کتابخانه وجود دارد؟ شامل چه موضوعاتی است؟
در کتابخانه بیش از ۲۳ هزار جلد کتاب موجود است که تمامی موضوعات را در بر می گیرد. روانشناسی، فلسفه، علوم اجتماعی، دینی، تاریخی و ادبیات و ….
دریا: اگر خاطره‌ای از شغلتان بیان کنید ممنون میشم؟
خاطره بسیاره. چند روز پیش یکی از اعضای کتابخانه برای تشکر آمد پیشم و گفت: چند بار مراجعه کردم که شیفت شما باشد و شخصا ازتون تشکر کنم بابت اینکه من سه ماه پیش با استرس زیاد و حال دگرگونی به کتابخانه مراجعه کردم و کتابی که می‌خواستم پیدا نمی شد؛ اما شما با حوصله کلی گشتید تا بالاخره همان کتاب را با اسمی متفاوت برایم پیدا کردید و وقتی گفتم کتاب را برای آزمون استخدامی می خوام بهم گفتید: من مطمئنم شما قبول می‌شوید، توکلتون به خدا باشد.الان آمدم خبر بدم که خدا را شکر قبول شدم و انرژی مثبتی که آن روز شما به من دادید باعث شد استرسم را مدیریت کنم و هر لحظه که استرس می گرفتم یاد جمله و حرف شما می افتادم که باعث می شد تمرکزم را برگردانم و خدا را شکر نتیجه اش مطالعه عمیق و قبولی در آزمون بود.
دریا: روزانه چه تعداد به کتابخانه مراجعه می‌کنند؟
متفاوته. بستگی دارد فصل امتحانات میزان مراجعه به سالن مطالعه بیشتر ولی مراجعه جهت امانت کتاب کمتر است. معمولا شیفت های عصر شلوغ تره و میزان مراجعه بیشتر است.
دریا: آیا کتابداری شغل ساده‌ای است؟
علی رغم تصور، کتابداری شغل راحتی نیست. فشار روحی دارد، شما باید هر لحظه با هر مراجعه کننده با روحیه خوب برخورد کنید و حتی اگر خسته، مریض یا غمگین و… باشید باید خوش رو و پذیرای افراد باشید. چون برخورد بد من کتابدار عضو را از کتابخانه زده می کند. اینجا فرد ملاک نیست بلکه مجموعه کتابخانه مطرح می شود.
دریا: نظر مردم در مورد شغل کتابداری چگونه است؟
خوشبختانه کتابداری از سوی مردم بسیار شغل محبوبیه. اتفاقا دیروز با همسایه جدیدمون صحبت می کردم وقتی گفتم کتابدارم گفت چه شغل با کلاسی. یا بسیار پیش میاد که اعضا و مراجعه کنندگان کتابخانه می گویند کاش ما کتابدار بودیم، یا برای اینکه ما کتابدار شویم چکار باید کنیم. اما شغل کتابداری از سوی سازمان های مربوطه و تصمیم گیرنده بابت سختی کار، اهمیت کار،‌ رفاهیات، حقوق و دستمزد متاسفانه مورد بی مهری و کم لطفی واقع شده است.