دریانیوز// استان هرمزگان، به‌عنوان یکی از نقاط استراتژیک و حیاتی ایران، نقشی بی‌بدیل در اقتصاد و تجارت کشور ایفا می‌کند. این استان با دارا بودن بنادر بزرگی چون بندرعباس و بندر شهید رجایی، دروازه‌ای برای ورود و خروج کالاها و یکی از مراکز اصلی ترانزیت در جنوب کشور است.
جاده‌های این استان، به‌ویژه مسیرهای ترانزیتی، روزانه شاهد تردد حجم عظیمی از خودروهای سنگین، کامیون‌ها و وسایل نقلیه‌ای هستند که بار و کالاهای مختلف را به نقاط مختلف ایران و حتی فراتر از مرزها منتقل می‌کنند.
با این حال، علی‌رغم این اهمیت راهبردی، وضعیت جاده‌های هرمزگان در بسیاری از مناطق نه‌تنها با استانداردهای لازم همخوانی ندارد، بلکه به معضلی جدی برای ساکنان و کاربران این مسیرها تبدیل شده است. این یادداشت به بررسی وضعیت کنونی جاده‌های این استان، علل مشکلات، پیامدها و راهکارهای پیشنهادی برای بهبود شرایط می‌پردازد.
* وضعیت کنونی جاده‌ها
برای درک عمق بحران جاده‌های هرمزگان، کافی است نگاهی به برخی از مسیرهای اصلی و پرتردد این استان بیندازیم. به‌عنوان مثال، در مسیر میدان دفاع مقدس به سمت باباغلام، یا از میدان شهید باهنر به سمت بندر شهید رجایی در بندرعباس، وضعیت آسفالت جاده‌ها به‌قدری نامناسب است که رانندگی را به تجربه‌ای دشوار و پرخطر تبدیل کرده است.
آسفالت فرسوده، پر از چاله و دست‌انداز، نه‌تنها به خودروها آسیب می‌رساند، بلکه ایمنی رانندگان و مسافران را به خطر می‌اندازد. این شرایط در حالی است که این مسیرها از شریان‌های اصلی حمل‌ونقل استان به شمار می‌روند و باید از بالاترین استانداردهای ایمنی و کیفیت برخوردار باشند.علاوه بر آسفالت نامناسب، مشکلات دیگری نیز در جاده‌های استان به چشم می‌خورد.
نقاط حادثه‌خیز متعددی که هنوز اصلاح نشده‌اند، مانند پیچ‌های تند، شیب‌های غیراستاندارد و نبود حفاظ در کناره‌های جاده، هر روز جان انسان‌ها را تهدید می‌کنند. نبود یا کمبود علائم راهنمایی و رانندگی، پاک شدن خط‌کشی‌ها در بسیاری از مسیرها و وجود دست‌اندازهای متعدد، مجموعه‌ای از موانع را پیش روی رانندگان قرار داده است.
این مسائل به‌ویژه در شب یا در شرایط جوی نامناسب، مانند بارندگی و مه، شدت بیشتری پیدا می‌کنند و احتمال وقوع حوادث را افزایش می‌دهند.در مناطق روستایی و کوهستانی مانند بشاگرد و کوهشاه احمدی و…، وضعیت جاده‌ها به مراتب وخیم‌تر است. بسیاری از جاده‌های این مناطق یا خاکی هستند یا آسفالتی حداقلی و شکننده دارند که در برابر بارندگی‌های فصلی تاب نمی‌آورند.
تخریب جاده‌ها در اثر سیلاب، که گاهی برای هفته‌ها یا حتی ماه‌ها تردد را مختل می‌کند، نه‌تنها مشکلات اقتصادی و اجتماعی به همراه دارد، بلکه در موارد اضطراری به فاجعه منجر می‌شود. گزارش‌هایی از فوت بیماران به دلیل انسداد مسیرها و عدم امکان انتقال به مراکز درمانی، نشان‌دهنده عمق بحران در این مناطق است. این شرایط، زندگی روزمره مردم را مختل کرده و دسترسی به خدمات ضروری را برای آن‌ها غیرممکن ساخته است.
* علل مشکلات جاده‌ها: از عوامل طبیعی تا سوءمدیریت
علل وضعیت نامناسب جاده‌های هرمزگان را می‌توان در دو دسته عوامل طبیعی و انسانی بررسی کرد. از یک سو، شرایط اقلیمی خاص این استان، از جمله بارندگی‌های شدید و سیلاب‌های فصلی، به‌ویژه در مناطق کوهستانی، به تخریب جاده‌ها منجر می‌شود. این موضوع به‌خصوص در مناطقی مانند بشاگرد مشهود است که زیرساخت‌های جاده‌ای آن‌ها برای مقابله با چنین شرایطی طراحی نشده‌اند.
با این حال، نمی‌توان همه مشکلات را به طبیعت نسبت داد؛ بخش بزرگی از این معضلات ریشه در سوءمدیریت، کمبود بودجه و ناکارآمدی در برنامه‌ریزی دارد. به‌عنوان مثال، عدم سرمایه‌گذاری کافی در احداث جاده‌های مقاوم و استاندارد، یکی از دلایل اصلی وضعیت کنونی است. بسیاری از جاده‌های موجود در هرمزگان سال‌هاست که بازسازی یا بهسازی نشده‌اند و فرسودگی آن‌ها به حدی رسیده که دیگر پاسخگوی نیازهای امروزی نیستند.
پروژه‌های عمرانی نیمه‌تمام نیز یکی دیگر از معضلات این حوزه است؛ طرح‌هایی که با وعده بهبود شرایط آغاز شده‌اند، اما به دلایل مختلف، از جمله کمبود منابع مالی یا ضعف در نظارت، به حال خود رها شده‌اند. در کنار این، نگهداری ناکافی از جاده‌های موجود، مانند ترمیم به‌موقع آسفالت یا نصب علائم جدید، مشکلات را تشدید کرده است.
* پیامدهای گسترده وضعیت کنونی
جاده‌های غیراستاندارد هرمزگان پیامدهایی گسترده در ابعاد انسانی، اقتصادی و اجتماعی به دنبال داشته‌اند. از منظر انسانی، آمار بالای حوادث رانندگی در این استان نگران‌کننده است. نقاط حادثه‌خیز، نبود علائم هشداردهنده و شرایط نامناسب جاده‌ها، سالانه جان تعداد زیادی از افراد را می‌گیرند و بسیاری دیگر را دچار جراحات شدید یا معلولیت دائم می‌کنند.
این حوادث نه‌تنها خانواده‌ها را داغدار می‌کند، بلکه بار روانی و مالی سنگینی بر دوش جامعه می‌گذارد.از منظر اقتصادی، وضعیت جاده‌ها به‌طور مستقیم بر حمل‌ونقل کالا و تجارت تأثیر منفی گذاشته است. تأخیر در جابه‌جایی بار به دلیل خرابی جاده‌ها یا حوادث، هزینه‌های اضافی را به شرکت‌های حمل‌ونقل و تجار تحمیل می‌کند.
همچنین، آسیب به خودروهای سنگین در اثر دست‌اندازها و چاله‌ها، هزینه‌های تعمیر و نگهداری را افزایش داده و بهره‌وری را کاهش می‌دهد. این مسائل در نهایت به زنجیره تأمین لطمه می‌زند و اقتصاد محلی و ملی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.در بعد اجتماعی، اختلال در تردد به‌ویژه در مناطق روستایی، دسترسی مردم به خدمات اساسی مانند آموزش، بهداشت و بازار را محدود کرده است.
در مواردی که بیماران به دلیل انسداد جاده‌ها به مراکز درمانی منتقل نمی‌شوند، این محدودیت‌ها به قیمت جان انسان‌ها تمام می‌شود. این وضعیت، احساس محرومیت را در میان ساکنان این مناطق تقویت کرده و شکاف توسعه‌ای میان مناطق شهری و روستایی را عمیق‌تر کرده است.
* ضرورت استانداردسازی و اصلاح زیرساخت‌ها
با توجه به نقش ترانزیتی و اقتصادی هرمزگان، استانداردسازی جاده‌های این استان یک نیاز فوری و غیرقابل‌اجتناب است. جاده‌های استاندارد باید ویژگی‌هایی مانند آسفالت مقاوم و باکیفیت، خط‌کشی‌های واضح و دائمی، علائم راهنمایی و رانندگی کافی، گاردریل در نقاط پرخطر و طراحی مناسب برای کاهش حوادث داشته باشند.
در مناطق کوهستانی و روستایی، احداث جاده‌هایی با زیرساخت‌های مقاوم در برابر بارندگی و رانش زمین، باید در اولویت قرار گیرد تا از تخریب‌های مکرر جلوگیری شود.اصلاح نقاط حادثه‌خیز نیز یکی از گام‌های کلیدی در این مسیر است. شناسایی این نقاط از طریق مطالعات مهندسی و نصب تجهیزات ایمنی مانند تابلوهای هشداردهنده، سرعت‌گیرها و روشنایی مناسب، می‌تواند به کاهش حوادث کمک کند.
همچنین، استفاده از فناوری‌های نوین، مانند سیستم‌های هوشمند مدیریت ترافیک و دوربین‌های نظارتی در جاده‌های پرتردد می‌تواند ایمنی را بهبود بخشد و تخلفات رانندگی را کاهش دهد.
* نقش صنایع و بنگاه‌های اقتصادی در بهبود شرایط
یکی از جنبه‌های مهم در بحث جاده‌های هرمزگان، نقش خودروهای سنگین وابسته به صنایع و بنگاه‌های اقتصادی است. این خودروها، که عمدتاً در خدمت انتقال کالا از بنادر یا واحدهای صنعتی هستند، بیشترین فشار را به جاده‌ها وارد می‌کنند و در عین حال بیشترین بهره را از این مسیرها می‌برند. از این رو، انتظار می‌رود این صنایع در راستای مسئولیت اجتماعی خود، مشارکت جدی‌تری در بهبود وضعیت جاده‌ها داشته باشند.
این مشارکت می‌تواند شامل تأمین بخشی از هزینه‌های احداث و ترمیم جاده‌ها، همکاری در اصلاح نقاط حادثه‌خیز و نصب تجهیزات ایمنی باشد. چنین اقداماتی نه‌تنها به نفع جامعه محلی است، بلکه برای خود این بنگاه‌ها نیز سودمند خواهد بود.
جاده‌های ایمن و استاندارد، هزینه‌های ناشی از حوادث، تعمیرات خودرو و تأخیر در حمل‌ونقل را کاهش می‌دهد و به افزایش بهره‌وری منجر می‌شود. علاوه بر این، این همکاری می‌تواند تصویر مثبتی از این شرکت‌ها در میان مردم ایجاد کند و به تقویت رابطه آن‌ها با جامعه محلی کمک کند.
* راهکارهای پیشنهادی و مسئولیت مدیران
برای رفع این معضل دیرینه، نیاز به یک برنامه جامع و هماهنگ است که در آن وظایف هر بخش به‌خوبی مشخص شود. در درجه اول، مدیران استانی و متولیان امر باید استانداردسازی جاده‌ها را در صدر اولویت‌های خود قرار دهند. تخصیص بودجه کافی، نظارت دقیق بر اجرای پروژه‌ها و تسریع در تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام، از جمله اقداماتی است که می‌تواند روند بهبود را سرعت بخشد.
همکاری بین‌بخشی میان نهادهای دولتی، بخش خصوصی و سازمان‌های مردم‌نهاد نیز می‌تواند به هم‌افزایی در این زمینه منجر شود.جلب مشارکت مردمی و اطلاع‌رسانی عمومی نیز از دیگر راهکارهای مؤثر است. آگاه‌سازی مردم از خطرات جاده‌های فعلی و تشویق آن‌ها به مطالبه‌گری، می‌تواند فشار لازم را بر مسئولان برای اقدام سریع‌تر ایجاد کند. در کنار این، استفاده از ظرفیت‌های قانونی، مانند طرح‌های نمایندگان مجلس برای پیگیری بودجه و پروژه‌های عمرانی، می‌تواند راهگشا باشد.
* جاده‌های هرمزگان، شاهراه‌های حیاتی اقتصاد
جاده‌های هرمزگان، به‌عنوان شاهراه‌های حیاتی اقتصاد و زندگی مردم این استان، نیازمند توجه فوری و جدی هستند. وضعیت کنونی، با آسفالت فرسوده، نقاط حادثه‌خیز اصلاح‌نشده و زیرساخت‌های ضعیف، شایسته استانی با این اهمیت استراتژیک نیست.استانداردسازی جاده‌ها، ترمیم مسیرهای موجود و اصلاح نقاط پرخطر، نه‌تنها از میزان حوادث و تلفات می‌کاهد، بلکه به توسعه اقتصادی و اجتماعی منطقه نیز کمک می‌کند.
این امر نیازمند عزم جدی مدیران، مشارکت صنایع و همراهی مردم است. هرمزگان شایسته جاده‌هایی ایمن و استاندارد است که درخور نقش ترانزیتی و جایگاه ویژه‌اش باشد. اکنون زمان آن است که این مطالبه دیرینه به یک واقعیت ملموس تبدیل شود.
ثبت دیدگاه