بهره‌برداران حفر چاه‌های غیرمجاز را گزارش دهند

یادداشت// مجری طرح احیاء و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی هرمزگان، در یادداشتی به مسائل مختلف پیرامون اجرای طرح «احیاء و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی» در استان هرمزگان پرداخت.امید رضویان در یادداشت خود آورده است:منابع آب زیرزمینی کشور به واسطه برداشت‌های بی‌رویه طی سالیان گذشته شرایط مساعدی را تجربه نمی‌کنند و این امر نیز ناشی از تفکر نامتناهی بودن این منابع توسط برخی از بهره‌برداران است.دشت‌ها و آبخوان‌ آن‌ها، تنها منابع و ذخیره‌گاه آب‌های کشور برای آیندگان محسوب می‌شود و باید به مفهوم محدود بودن این منابع توجه کرد؛ چراکه کاهش یا افزایش این منابع بستگی به ۲ عامل ورودی به دشت و خروجی از آن دارد.
ورودی به دشت از طریق بارندگی اتفاق می‌افتد و خروجی آن نیز از طریق چاه صرف بخش‌های مختلف مانند کشاورزی، شرب، بهداشت، صنعت و … می‌شود؛ به همین جهت اگر میزان خروجی از ورودی بیشتر باشد، ذخایر آبی رو به خالی شدن خواهند رفت.یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید به آن توجه داشت این است که این منابع زیرزمینی، تنها ذخایر آب برای آیندگان است و در صورت عدم استفاده بهینه و اصولی از این منابع، فرزندان و نسل‌های آینده ما با چالش جدی روبرو خواهند شد.قانون‌گذار و وزارت نیرو با بررسی‌ها و انجام اقدامات کارشناسی، طرحی ملی را تحت عنوان طرح «احیاء و تعادل بخشی منابع آب زیر زمینی» را با هدف احیاء و برگرداندن تعادل به دشت‌های ایران به تصویب رساندند. این طرح تمام ابعاد حکمرانی را از جمله اقدامات نرم‌افزاری، سخت‌افزاری، فرهنگ‌سازی، سلبی و … را برای دنبال کردن اهداف پوشش می‌دهد و در هفت فصل خلاصهمی‌شود.هدف این طرح تعادل بخشیدن به منابع آب زیرزمینی برای تداوم فعالیت‌های توسعه‌ای در کشور است چراکه در بسیاری از دشت‌ها که برداشت بی‌رویه بهره‌برداران روبرو هستم، کیفیت و کمیت آب به شدت افت کرده است به نحوی که دیگر امکان انجام فعالیت‌های کشاورزی و صنعتی مرسوم منطقه وجود ندارد.
در این طرح اقدامات سخت‌افزاری مختلفی نظیر نصب کنتور، پر کردن چاه‌های فاقد پروانه، تعدیل پروانه بهره‌برداری، جلوگیری از اضافه برداشت و … برای کنترل میزان خروجی از دشت و جلوگیری از برداشت‌های غیرمجاز در نظر گرفته شده است که تمام این برنامه‌ها یک هدف، یعنی تداوم فعالیت‌های اقتصادی و روزمره زندگی در تمام ابعاد را دنبال می‌کند. یعنی جلوگیری از حفر چاه غیرمجاز در یک منطقه و یا پر کردن آن، به حفاظت از کیفیت و کمیت تمام چاه‌های بهره‌برداران موجود در یک دشت کمک می‌کند.
فرهنگ‌سازی در اجرای طرح احیاء و تعادل بخشی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است چراکه اگر بهره‌بردار با مفاهیم و منافع مرتبط با مدیریت منابع آب، آشنا باشد، همکاری بهتری در راستای تحقق اهداف، انجام خواهد شد.ارتقاء سطح آگاهی جوامع هدف از طریق اجرای برنامه‌های فرهنگ‌سازی مختلف با بهره‌گیری از ظرفیت‌های روحانیون، بسیجیان، ائمه جمعه، دانش‌آموزان، معلمان و … کمک بسیار خوبی برای رسیدن به اهداف طرح، که تعادل بخشیدن به آبخوان‌ها است می‌کند. یعنی بهره‌بردار وقتی از مضرات حفر چاه غیر مجاز در کنار چاه خود، آگاه باشد، حتما گزارش‌های لازم را به نیروهای گشت و بازرسی ارائه خواهد کرد.
همکاری و جلب مشارکت مردم در برای تحقق اهداف طرح احیاء و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی اهمیت ویژه‌ای دارد به گونه‌ای که یک فصل از طرح به مدیریت مشارکتی اشاره دارد. بر این اساس تقویت تشکل‌های مردم نهاد برای فاصله‌گرفتن دولت از تصدی‌گری و سپردن امور مرتبط با مدیریت منابع آب و نظارت جزئی به خود مردم در دستور کار قرار دارد و در این زمینه قراردادهای مشارکتی متعددی در سطح استان انجام شده است و به دنبال گسترش فعالیت در این بخش هستیم.
در پایان باید توجه داشتیم که تمام بهره‌برداران موجود در یک دشت، از یک آبخوان یا به اصطلاح ظرف، آب برداشت می‌کنند و ظرفیت آب موجود در ظرف نیز محدود است به همین جهت هر چه برداشت بیشتر شود، منابع با سرعت بیشتری به اتمام می‌رسند؛ این افزایش برداشت می‌تواند جنبه‌های مختلفی از اضافه برداشت چاه‌های دارای مجوز و برداشت غیر مجاز داشته باشد؛ به همین جهت بهره‌‌برداران مستقر در دشت، با ارائه گزارش‌های لازم به سامانه ۱۱۱۸، می‌تواند بالاترین تاثیر را در جلوگیری از خشک و شور شدن چاه‌های خود داشته باشند.خشکسالی‌های طولانی مدت سالیان گذشته هرمزگان، بر اهمیت حراست و حفاظت از منابع آبی می‌افزاید و امید است با همکاری حداکثری بهره‌‌برداران بخش‌های مختلف، تعادل به دشت‌های استان هرمزگان بازگردد.