دریانیوز// نوروز، جشنی است که در سراسر ایران با آداب و رسوم خاص خود جشن گرفته می‌شود و هر منطقه با توجه به فرهنگ و تاریخچه‌ی خود، ویژگی‌های خاصی به این ایام می‌بخشد. استان هرمزگان، با فرهنگ غنی و تنوع قومی و مذهبی خود، نوروز را به‌طور ویژه‌ای جشن می‌گیرد.
در این مصاحبه با اسحق برخوردار زاده، مدیرعامل انجمن میراث‌داران فرهنگ هرمزگان، به بررسی آداب و رسوم نوروزی این منطقه پرداخته‌ایم؛ از مراسم ویژه‌ای مانند آتش‌افروزی چهارشنبه‌سوری گرفته تا رفتارهای خاص خانواده‌ها در ایام نوروز و تاثیر تغییرات اجتماعی و فرهنگی بر این رسوم. این مصاحبه نمایی از نوروز هرمزگان را در معرض دید قرار می‌دهد که در آن، آداب قدیمی، گرمی روابط خانوادگی و پذیرایی از میهمانان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.
دریا : نوروز در هرمزگان با چه آداب و رسومی همراه است؟
نوروز در هرمزگان بیشتر با دید و بازدیدهای خانوادگی و فاتحه‌خوانی در قبرستان‌ها شناخته می‌شود. مردم پس از سال تحویل، ابتدا به دیدار بزرگان خانواده می‌روند و سپس برای یادبود درگذشتگان، راهی آرامستان‌ها می‌شوند، در گذشته رسم خاصی برای نوروز وجود نداشت، اما با گذر زمان برخی آیین‌ها از سایر نقاط ایران به این منطقه راه یافته است.
دریا : آیا در گذشته مراسمی مشابه چهارشنبه‌سوری برگزار می‌شد؟
بله، مراسم چهارشنبه‌سوری در هرمزگان به این شکل بود که در سه نقطه از یک کوچه آتش روشن می‌کردند و مردم از روی آن می‌پریدند. هنگام پریدن، جمله معروف «زردی ما از تو، سرخی تو از ما» را تکرار می‌کردند. این رسم در گذشته چندان رایج نبود و بعدها به تدریج در میان مردم رواج یافت.
دریا : در گذشته چگونه آغاز سال نو به مردم اطلاع داده می‌شد؟
یکی از سنت‌های قدیمی، شلیک توپ در اسکله دریا بود که آغاز سال نو را به مردم اعلام می‌کرد. همچنین برخی از بزرگان مذهبی و ملاهای محلی نیز زمان دقیق تحویل سال را به مردم خبر می‌دادند. در کوچه‌ها و محله‌ها نیز مردم با ساز و دهل شادی می‌کردند.
دریا : سفره هفت‌سین در هرمزگان چه جایگاهی دارد؟
سفره هفت‌سین بخشی از سنت‌های بومی هرمزگان نبوده است. این رسم بعدها توسط مهاجران و ساکنان جدید وارد منطقه شد. مردم محلی ابتدا چنین رسمی نداشتند، اما با گذشت زمان، برخی خانواده‌ها آن را پذیرفتند و اجرا کردند.
دریا : تأثیر فرهنگ محلی و محیط‌زیست بر آداب نوروزی چگونه بوده است؟
در گذشته، نوروز اغلب با بارش باران همراه بود و این موضوع حال و هوای خاصی به عید می‌بخشید. اما امروزه با تغییرات اقلیمی، این پدیده کمتر دیده می‌شود. همچنین تغییر سبک زندگی باعث شده که برخی از رسوم قدیمی کمرنگ شوند.
دریا : غذاهای سنتی نوروز در هرمزگان چیست؟
یکی از مهم‌ترین غذاهای نوروزی، بلالوت است که بیشتر در صبحانه عید نوروز سرو می‌شود. بلالوت از رشته‌های شیرین‌شده تهیه شده و معمولاً با تخم‌مرغ مصرف می‌شود. همچنین غذاهایی مانند خورشت ماهی شورت و هوُر که به آن کاتغ گفته می‌شود، نیز در ایام نوروز محبوب هستند.
دریا :چه آداب و رسوم قدیمی‌ای وجود داشت که امروزه فراموش شده است؟
یکی از رسوم قدیمی گلک زدن به وسایل خانه بود. مردم روی ظروف، در و دیوار خانه، گهواره بچه‌ها و حتی حیوانات خانگی گلک (نوعی گِل سرخ) می‌زدند که نشانه برکت و نیکی در سال جدید بود. همچنین تاب‌بازی که در هرمزگان به آن جیکو می‌گویند، از دیگر رسوم نوروزی بود که از کودکان تا سالمندان در آن شرکت می‌کردند.
دریا :چگونه تغییر سبک زندگی بر آداب و رسوم نوروز تأثیر گذاشته است؟
در گذشته، خانه‌های ویلایی و محله‌های سنتی باعث می‌شد مردم ارتباط نزدیکی با هم داشته باشند و دید و بازدیدها به‌راحتی انجام شود. اما امروزه با زندگی آپارتمانی و افزایش مشغله‌های زندگی، روابط اجتماعی کاهش یافته و بسیاری از رسوم قدیمی کمرنگ شده‌اند.
دریا :عیدی دادن در گذشته چگونه بود؟
پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها به نوه‌هایشان اسکناس‌های رایج آن زمان مثل ۵ تومانی یا ۲۰۰ تومانی عیدی می‌دادند.
دریا : چه عواملی باعث شده است که برخی از رسوم نوروزی کمرنگ شوند؟
یکی از مهم‌ترین عوامل، گسترش تکنولوژی و وابستگی به موبایل و فضای مجازی است. بازی‌های محلی که در گذشته بخشی از نوروز بود، جای خود را به سرگرمی‌های دیجیتال داده‌اند. علاوه بر این، تغییر ساختار اجتماعی و سبک زندگی آپارتمانی باعث شده ارتباطات خانوادگی و اجتماعی کمتر شود.
دریا : کدام رسم نوروزی هرمزگان بیش از همه شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟
شادی و صمیمیتی که در گذشته میان مردم وجود داشت، لذت‌بخش‌ترین بخش نوروز بود. دید و بازدیدهای خانوادگی، تاب‌بازی در باغ‌ها، اجرای مراسم مشکل‌گشا و حتی ساده‌ترین رسوم مانند خوردن بلالوت در کنار اعضای خانواده، حال و هوای خاصی به نوروز می‌داد. اما متأسفانه بسیاری از این رسوم امروزه کمرنگ شده‌اند.
حرف آخر:
اگرچه برخی از سنت‌های نوروزی در هرمزگان همچنان زنده هستند، اما تغییرات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی باعث شده است که بسیاری از آداب و رسوم گذشته به فراموشی سپرده شوند. با این حال، دید و بازدیدهای خانوادگی، فاتحه‌خوانی برای درگذشتگان و برخی غذاهای محلی همچنان بخشی از فرهنگ نوروزی این منطقه باقی مانده است.
ثبت دیدگاه